نشانه‌های مهر در نقوش قالی ایران

نویسنده

بنیاد دانشنامه نگاری ایران

چکیده

امروزه محققینِ علاقمندی، نشانه‌ها و ردپاهایی از کیش مهر را با گذشت چند هزارۀ از آن در میان بازمانده‌هایی از دنبالة فرهنگ و تمدن ایرانی جستجو می‌کنند. علاوه بر اسناد مکتوب و تاریخ‌دار که به یقین دلالتی بس متقن بر استنباط‌ها و نتیجه‌گیری‌هاست، عناصر و بقایایی به صورت غیر مستقیم نشانه‌ای از ماندگاری مهر باقی گذارده‌اند. نقش زبان خاموشی که می‌توانسته مُهر مِهر را بر پیشانی تاریخ ایران حک کرده باشد؛ زبان الگوییِ پیدا و نهانی است که در حوزه‌های متفاوت علم برای رمزگشایی آن، بازخوردهای متفاوتی وجود دارد.
در این مجال سعی بر آن است تا رد آیین مهر و عناصر وابسته به آن را در ایران از طریق نقش در فرش دنبال کنیم. بدیهی است که برای بررسی مطلبی بدین پایه شگفت و قدیمی توجیحات محکمی نیاز است. ایران با گستردگی و تنوع فراوان قومی، باورها، رسوم و آیین‌های گوناگونی را در خود جای داده. پس مورد احترام قرار داشتن مهر نزد قومیت‌های مختلف در زمان‌های قدیم، اهمیت مهرورزی در نقاط مختلف ایران را نشان می‌دهد. با اینکه آیین مهر در ایران فراگیر شده لیکن رد آن در گذرگاه خطة شمال‌غرب به جنوب غرب ایران بارزتر است. در عین حال نقوش فرش این رگه را در حوزة شمال شرق تا جنوب شرقی ایران نیز به تصویر کشیدند. اسناد تاریخی بازمانده از قدمت زمانی مهر در هزارة دوم پیش از میلاد می‌گویند. بیشترین دوام این آیین تا پایان دوران امپراطوری‌های ایران باستان با اوج در اولین سلسله بوده هرچند مظاهر آن تا به امروز حتی در بی‌خبری از ریشه‌ها نزد عوام بر جای مانده است. یک راه پیدا کردن ریشه‌های تصویری مهر در قالی ایرانی، پیدا کردن تبار قومیت‌هاست که به شناخت باورهای آنان می‌انجامد. چون نقش می‌تواند باورها را در خود جمع آورد. باید در نظر داشت که نقش به آسانی قابلیت جابجایی و انتقال دارد. مطالعات کتابخانه‌ای و تجارب میدانی برای توصیف این ارتباط به کار گرفته شدند تا نقوش مرتبط شناخته و معرفی شوند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mehr Signs in Persian rugs Moifs

نویسنده [English]

  • Nazila Daryaie
پژوهشگر
چکیده [English]

Today we have many researchers who are interested to study on the footprint of Mithra in Iranian civilization and culture. More over direct documents also there are indirect deeds for study Mithra. Design such as silent language is full of concepts for decipherment. And there are various attitudes towards the meaning of designs.In this article we are following the trade of Mithra by rug designs in Iran. The importance of Mithraism in Iran reflects itself by numerous tribes and regions that credence Mithra. As whole believe to Mithra in Iran was pervasive But the signs of it are clearer in North West to south west of Iran. There are designs of Mithra in Iranian rugs from North east to the East of Iran too. Historical documents tell us the history of Mithra from second millennium of Chris. Till the end of rolling ancient rulers, Sassanid, Mithra was existed among people believes and the roots of it were existed till now. One of the solutions for finding the roots of Mithra is to find the ancestors believe of tribes in the form of shape and designs. Since it will be possible for designs to gather believes in itself. Also we must note to this realities that by carrying designs believe are transporting to different places and this is the one way of distributing ritual. By library surveying and field experiences the text of this article has been writing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mithra in rug designs
  • language pattern
  • Iranian tribes
  • Iranian believe