مطالعۀ رویکرد معماران در طراحی مساجد معاصر (نمونۀ موردی: مساجد جندی‌شاپور اهواز، شیخ بن زائد ابوظبی، مرعشی مصر، کلن، ولیعصر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه مطالعات عالی هنر، دانشکدۀ تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

چکیده
در مقالۀ حاضر با هدف مطالعۀ رویکرد معماران جهان معاصر اسلام به الگوی طراحی و ساخت مساجد در نقاط مختلف جهان، پنج مورد از مساجد معاصر که در فاصلۀ سال‌های 1347تا 1398ه.ش ساخته شده‌اند، انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته است تا برای این پرسش‌ها پاسخی یافت شود که معماران معاصر تا چه اندازه از شیوه‌های سنتی معماری مساجد بهره جسته‌اند؟ و تا چه حد از خلاقیت خود یا الگوهای هنری معاصر استفاده کرده‌اند؟ و در صورتی که سنت‌ها را کنار گذاشته و به خلاقیت خود تکیه کرده‌اند، چه ایده‌های نوینی را جایگزین سنت‌ها کرده‌اند. تا کارکرد اجتماعی و معنوی مسجد همچنان محفوظ بماند؟ در مطالعۀ حاضر الگوی طراحی مساجد «جندی‌شاپور اهواز»، مسجد «شیخ بن زائد ابوظبی»، مسجد «مرعشی مصر»، مسجد جامع «کلن»، مسجد ولیعصر تهران» مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. در هریک از آنها رویکرد معمار و پیشنهادات طراح برای جایگزینی فرم‌های نو و همچنین موفقیت یا عدم موفقیت هریک از آنها در کارکرد بصری و معنوی بنای مسجد بر مبنای بایدها و نبایدهای طراحی مساجد اسلامی مطالعه شده است. اطلاعات پژوهش از طریق مطالعه کتابخانه‌ای و میدانی جمع‌آوری شده و اطلاعات حاصله به روش توصیف و تحلیل مورد دقت قرار گرفته‌اند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Approach of Architects in Contemporary Mosques Design (A Case Study of the Jundishapur Mosque in Ahvaz, the Sheikh Zayed Grand Mosque in Abu Dhabi, the Marashi Mosque in Egypt, the Cologne Central Mosque, the Valiasr Mosque in Tehran)

نویسنده [English]

  • Parima Mirlohi
M.A. of Islamic Art History, Faculty of Fine Arts, University of Tehran, Iran.
چکیده [English]

Abstract
This article studies the approach applied by the architects of the contemporary Islamic world to design and build mosques in different parts of the world. In this research, five contemporary mosques, built from 1968 to 2019, were selected and analyzed to figure out to what extent contemporary architects have used traditional architectural styles, their creativity or contemporary art forms to design mosques, and in case of putting aside traditional practices, what new ideas they applied to maintain the social and spiritual functions of mosques. In this research, the design method of the Jundishapur Mosque in Ahvaz, the Sheikh Zayed Grand Mosque in Abu Dhabi, the Marashi Mosque in Egypt, the Cologne Central Mosque, the Valiasr Mosque in Tehran was studied. The architect’s approach and the designer’s suggestions to replace old methods with new ones and whether it succeeded to fulfill the visual and spiritual functions of the mosque based on the requirements of Islamic mosque design were investigated for each of the case studies. The research data was collected through bibliographical and field studies and was examined using a descriptive-analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Mosque Architecture
  • Modern Mosques
  • Design Method
  • Architectural Studies
آژند، یعقوب. (1397). تاریخ هنر باستان. تهران: سمت.
• اتینگهاوزن، ریچارد و گرابار، الگ. (1396). هنر و معماری اسلامی (ترجمه یعقوب آژند). تهران: سمت.
• بانی مسعود، امیر. (1388). پست مدرنیته و معماری بررسی جریان‌های فکری معماری معاصر غرب. تهران: نشر خاک.
• بلخاری، حسن. (1388). سرگذشت هنر در تمدن اسلامی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
• پاپادوپولو، الکساندر. (1368). معماری اسلامی (ترجمه حشمت جزنی). تهران: مرکز نشر فرهنگی رجا.
• پوپ، آرتور اپهام. (1365). معماری ایران پیروزی شکل و رنگ (ترجمه کرامت‌اله افسر). تهران: انتشارات یساولی.
• پیرنیا، محمدکریم. (1352). ارمغان ایران به جهان معماری گنبد. هنر و مردم، (12)، 136 و 137.
• پیرنیا، محمدکریم. (1387). سبک‌شناسی معماری ایران. تهران: سروش دانش.
• جوادی، شهره. (1393). تداوم نشانه‌ها و بقایای معماری مهری قفقاز در کلیساهای ارمنستان و گرجستان، باغ نظر، 11(31)، 33-44.
• جوادی، شهره. (1397). اماکن مقدس با پیشینۀ مهری. هنر و تمدن شرق، 6 (19)، 10-15.
• حمزه‌نژاد، مهدی. (1393). بررسی اصالت اسلامی ایرانی در مساجد نوگرای معاصر، مطالعۀ موردی طرح مسجد چهارراه ولیعصر تهران. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، (15)،42-61.
• فلاحت، محمدصادق. (1384). نقش طرح کالبدی در حس مکان مسجد، هنرهای زیبا،22(22)، 35-42.
• کومون، فرانسیس. (1383). آیین پر رمز و راز میترا (ترجمه هاشم رضی). تهران: بهجت.
• گدار، آندره. (1365). آثار ایران (ترجمه ابوالحسن سرو مقدم). مشهد: آستان قدس.
• مقدم، محمد. (1343). مهرابه یا پرستشگاه دین مهر. انجمن فرهنگ ایران باستان،1(3)، 46-114.
• نصر، سید حسین. ( 1389). هنر و معنویت اسلامی (ترجمه رحیم قاسمیان). تهران: انتشارات حکمت.
• هیلن براند، رابرت. (1380). معماری اسلامی (ترجمه باقر آیت‌الله شیرازی). تهران: انتشارات روزنه.

• Bokhan, A. (2009). The Minaret: Islamic architecture or Religious invocation? Retrieved Dec 8. from http://www. thaakat.wordpress.com.
• Imanova, A. (2019). Contemporary and traditional Islamic architecture. Journal of Art and Architecture. London.
• Hoteit, A. (2015). Contemporary architectural trends and their impact on the symbolic and spiritual function of the mosque. International Journal of Current Research, 7(3), 3547-13558.