گونه‌های بازنمایی منظر طبیعی (بررسی کیفیت حضور واژۀ صحرا در اشعار سعدی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری و شهرسازی، دانشکدۀ فنی و حرفه‌ای شهید باهنر، شیراز، ایران.

2 معمار و نقاش، دانش‌آموخته لوئیزیانا، آمریکا.

3 کارشناسی‌ارشد معماری، مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی، آپادانا، شیراز، ایران.

چکیده

نخستین گام برای فهم معنی عبارات و ابیات در متون، پی بردن به  معانی صحیح و ترکیبات به‌کاررفته در آنهاست. در این مقاله به مضامین و مفاهیم واژۀ صحرا در کلیات سعدی پرداخته شده است. ضمن بررسی مترادف‌های معنایی این واژه در فرهنگ لغت، به برداشت متون و غزلیات سعدی که واژۀ صحرا در آنها به کار رفته، نیز پرداخته شده است. پژوهش پیش رو می‌کوشد با مقایسۀ مضامین به‌کاررفته این واژه در کلیات سعدی و مترادف‌های معانی آن در فرهنگ لغت، به هدف نشان‌دادن جلوه‌ای نو از واژۀ «صحرا» نائل شود. امروزه واژۀ صحرا اغلب تداعی‌گر محلی بی‌آب‌و‌علف و مسیری بس طولانی و طاقت‌فرساست؛ چنین مفهومی در زمانۀ سعدی، تداعی‌گر مسیر رسیدن به حرم عشق یعنی «کعبه» بوده است. درحالی‌که در همان زمان، واژۀ صحرا در ذهن اغلب عوام یادآور تفرجگاهی سرسبز و پر آب و علف بوده است و همگان میل به گذراندن اوقات فراغت خویش در آنجا داشته‌اند. این پژوهش به بررسی مضامین واژۀ صحرا در کلیات سعدی و نیز همنشینی دیگر واژگان با واژه صحرا به روش تحلیل محتوا پرداخته است. این مقاله با هدف وا‏کاوی و تبیین نگاه سعدی به منظر صحرا، تلاش دارد به بیان تفاوت‏های ذهنی و بوم‌شناسانه جامعۀ ایرانی بپردازد. یافته‌های این نوشتار نشان می‌دهد در سروده‏های سعدی، تفاوت‌های دیدگاه منظری نهفته است.


کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Types of ‘Natural Landscape’ Represented in Saadi’s Poetry (Reviewing the Quality Presence of ‘Desert’ (Sahra/Sahara) in these Poems)

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Sheibani 1
  • Aliakbar Nasrabadi 2
  • Maryam Sotoudehniya 3
1 Department of Architecture & Urban Planning, Shahid Bahonar Technical & Vocational College, Shiraz, Iran.
2 Architect & painter, Louisiana Graduated, USA
3 M.A. in Architecture, Non-Profit Higher Education Institute, Apadana, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

The first step in understanding the meaning of expressions and verses in literary texts is to find out their precise connotations and compositions that are being addressed. In this research article, the implications and concepts of the word ‘Desert/Sahra’ is being reviewed in ‘Complete Works of Saadi’ that is known as ‘Koliat-e-Saadi’; In this attempt, while looking up the semantic synonyms of this word in the Persian Encyclopedia/Lexicons, the various interpretation of ‘Sahara’ in literary and lyric poems of Saadi has been reviewed. This study tries to represent a new glory of the word ‘Sahara’ (Desert) by comparing the connotations of it that have been addressed in ‘Koliat-e-Saadi’ with other expressions according to the Persian encyclopedia. In today’s Persian language conversation, the word ‘Desert/Sahara’ is often associated with a place lacking water and vegetation and points to a very long and hard route; This concept in Saadi’s time was pointing to a journey ending to the holy shrine of “Kaaba”. While at the same time, the word ‘Sahara’ (Desert) in the minds of most individuals was reminding a green and grassy promenade where everyone had a desire for spending their time over there.
Here in this study, the connotations of ‘Sahara’ have been investigated in ‘Koliat-e-Saadi’ and the other associations with this word have also been considered by using the content analysis method. This article tries to deal with the conceptual and ecological differences of Iranian society, to analyze and determine the standpoint of ‘Sahara’ in Saadi`s mindset.
The outcomes of this article indicate the differences available in Saadi’s poems from landscape view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Landscape
  • Sahara
  • Poems of Saadi
• امینی، لاله و محمودی، سارا. (1395). طبیعت در اندیشۀ سعدی. مجلۀ علمی پژوهشی زبان و ادبیات فارسی، 8 (26و27)، 1-16.
• انوری، حسن. (1386). فرهنگ بزرگ سخن. چاپ چهارم. تهران: سخن.
• خامسی هامانه، فخرالسعادات. (1392). جستاری در مشابهات معماری و ادبیات. نشریه چیدمان، 2 (4)، 160-167.
• رستگارفسایی، منصور. (1373). انواع شعر فارسی. شیراز: نوید.
• زرین‌کوب، عبدالحسین. (1347). با کاروان حله. چاپ دوم. تهران: جاویدان.
• شایگان، دایوش. (1393). پنج اقلیم حضور (بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان). تهران: نشر فرهنگ معاصر.
• فرزین، احمدعلی و هاشمی‌زادگان، سید امیر. (1395). تفسیر مقام باغ در شعر سعدی. هنر و تمدن شرق، 4 (13)، 3-12.
• صفا، ذبیح الله. (1389). تاریخ ادبیات ایران ویژه نوجوانان و جوانان (جلد دوم). تهران: نشر تیرگان.
• سعدی شیرازی، مصلح الدین. (1397).گلستان سعدی، به تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: نشر خوارزمی.
• نصری اشرفی، جهانگیر. (1381). فرهنگ واژگان تبری (جلد اول). تهران: نشر احیاء کتاب.

• Turner, M.G. & H. Gardner, R.H. (2015). Landscape Ecology in theory and practice. Berlin: pringer.