طراحی جواهر براساس شخصیت‌های زن در شاهنامه فردوسی

نوع مقاله : مطالعۀ موردی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد هنر اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران.

2 استادیار گروه طراحی صنعتی، دانشکدۀ هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

3 دکتری پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

چکیده
به دلیل ورود الگوهای بیگانه در بازار جواهرات (زیورآلات)، نیاز به تولید آثاری است که دارای بار فرهنگی بوده و نیز بر هویت زن ایرانی تأکید کند. انتخاب «شاهنامه فردوسی» می‌تواند منبع الهام مناسبی باشد. از بین زنان شاهنامه، «رودابه» با بیشترین توصیف انتخاب شد. این پژوهش در راستای پاسخ به این سؤال است که چگونه می‌توان شخصیت اسطوره‌‌ای رودابه را برای طراحی جواهرات به کار برد و از روش داستان‌سرایی برای طراحی جواهر استفاده کرد؟ طراحی جواهر برای زن معاصر ایرانی با بهره‌گیری از الگوی زن اساطیری (رودابه) در راستای معرفی این کهن‌الگو صورت گرفت.
در روش داستان‌سرایی، تمرکز نه به کارکرد محصول که به پیام آن معطوف است. روند پژوهش شامل دو فاز است، نخست اسطوره‌پژوهی و تعریف داستان مرتبط با آن (مطالعه و بررسی زنان شاهنامه، اولویت‌بندی آنان و انتخاب پرکاربردترین نمونه، استخراج نمادها و تعریف داستان براساس الگوی داستان‌های کلاسیک) و دوم مردم‌نگاری و ارزیابی (شناسایی الگوهای مشترک، تدوین مود‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برد، تعریف چهار داستان برای کاربران و طراحی براساس داستان‌ها و مودبردها و در نهایت ارزیابی طرح‌ها توسط کاربران و انتخاب چهار طرح برتر). در ارزیابی آثار، امتیاز کاربران نشان داد که جواهرات طراحی شده می‌تواند حامل الگوهای اساطیری و معرف آن برای زن معاصر باشد. به نظر می‌رسد که استفادۀ مناسب از نمادها در طراحی و توجه به درک استفاده‌کنندگان از فرم‌ها، در تداعی مفهوم یک نماد اهمیت دارد و می‌توان با استفاده از روش داستان‌سرایی در جهت بهره‌وری از نمادهای کهن و اساطیری زنانۀ ایرانی برای طراحی مناسب و مطلوب زنان معاصر ایران بهره برد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jewelry Design Based on the Female Characters in Shahnameh Ferdowsi

نویسندگان [English]

  • Sedigheh Beyraminia 1
  • Alireza Ajdari 2
  • Raika Khorshidian 3
1 M. A. of Islamic Art, Tabriz University of Islamic Art, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Industrial Design, College of Fine Arts, University of Tehran, Iran.
3 Ph.D. in Art Research, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Abstract
Because of the entry of foreign patterns to the jewelry market, the need to produce artworks with a cultural burden and an emphasis on the identity of Iranian women is felt more than ever. Choosing Shahnameh composed by Ferdowsi can be a good source of inspiration. This study focuses on Rudaba, one of the women of Shahnameh, who has the most descriptions in this book.
This study was shaped based on the two main question1)how mythical character of Rudaba can be applied for designing jewelry, and how can storytelling approach be used for designing jewelry. Therefore, This study aimed to design jewelry for contemporary Iranian women based on an Iranian mythical woman (Rudaba) to introduce this archetype.
In the storytelling approach, the focus is not on the function of a product but on its message. This study comprised two phases: In the first phase, mythology research was carried out and the story related to the selected character was narrated. To this purpose, first, women in Shahnameh were studied and the priority was given to the most widely described characters. Then, the symbols were selected and the stories were narrated using the classic framework and the second phase included ethnography and evaluation. This phase included identifying common patterns, developing a mood board, defining four stories for consumers and designing based on the stories and mood board, and finally requesting users to evaluate the designs and selecting the top four designs). Evaluating the artworks by users through rating showed that the designed jewelry can be used for introducing mythical patterns to a contemporary woman. The proper use of symbols in the designing and attention to the consumers’ perceptions of the forms is important in evoking the concept of a symbol. Through storytelling, the ancient and mythical Iranian female symbols can be used in developing appropriate and desirable designs for contemporary Iranian women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women in Shahnameh
  • Symbols
  • Storytelling
  • Myth
  • Jewelry Design
اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. (1387). اسطورۀ بیان نمادین. تهران: انتشارات سروش.
• اعتمادی، صدیقه. (1388). تصویر زن در شاهنامه فردوسی با تأکید بر سودابه، منیژه، آزاده و گلنار (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشکدۀ هنرهای ‌تجسمی. دانشگاه هنر، ایران.
• امید‌فر، بهارک. (1386). طراحی و ساخت زیورآلات براساس شناخت زنان شاهنامه (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی). دانشکده سمنان، ایران.
• ایزد‌پرست، زیبا. (1385). گیاه لوتوس تا اسلیمی و ختایی. رهپویۀ هنر، 2(1)، 58-61.
• بیرمی‌نیا، صدیقه. (1392). طراحی و ساخت زیورآلات با الهام از ویژگی‌های توصیف شده زنان در شاهنامه فردوسی (با رویکرد طراحی سناریو محور) (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران.
• بیضایی، بهرام. (1390). هزار افسان کجاست؟. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
•پاک‌نیا، محبوبه. (1385). خوانشی از زن در شاهنامه. مطالعات زنان، 4(2)، 111-141.
• پوپ، آرتر و آکرمن، فیلیس. (1387). سیری در هنر ایران (ترجمه نجف بندری و دیگران). جلد هفتم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
• خسروی، اشرف و طغیانی، اسحاق. (1389). تحلیل روانکاوانه شخصیت رودابه سودابه و یگانه‌های دو ‌سویه شاهنامه. فصلنامه علمی پژوهشی کاوش نامه، 11(21)، 37-9.
• دادور، ابوالقاسم و منصوری، الهام. (1385). درآمدی براسطوره‌های ایران و هند در عهد باستان. تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا.
• روح‌الامینی، محمود. (1370). ساختار اجتماعی ازدواج‌های شاهنامه. چیستا، (78) ، 877-891.
• زنجانی، مهدی و فرزانه، نرگس. (1391). داستانسرایی ساز و کار برجسته دانش. مجله تدبیر، 23(242)، 22-26.
• سبزواری، شمیم. ( 1394). طراحی زیورآلات بر مبنای نمادهای هنر ایران باستان (پایان‌نامۀ منتشرنشده). پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.
• سیدزاده خرازی، زهراالسادات. (1388). طراحی مجموعه جواهرات با موضوع جشن‌های آیینی (پایان‌نامۀ منتشر نشده). پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.
• صمدی، مهرانگیز. (1383). ماه در ایران. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
• فردوسی، ابوالقاسم. (1386). متن کامل شاهنامه. تصحیح ژول مول، چاپ نهم. تهران: انتشارات بهزاد.
• کرمانشاهی، شادی. (1391). طراحی زیورآلات مبتنی بر عناصر فرهنگ ایرانی (پایان‌نامۀ منتشر نشدۀ کارشناسی ارشد). پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.
• لاهیجی، شهلا. (1381). شناخت هویت زن ایرانی در گستره پیش از تاریخ. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
• صدری، هنگامه. (1392). راز فرنگیس در تهران. تاریخ مراجعه: 16/11/1398. قابل دسترس در: http://www.honaronline.ir/
• واعظ شوشتری، مریم. (1392). طراحی جواهرات بر مبنای نمادها و نشانه‌های ایرانی (پایان‌نامۀ منتشر نشدۀ کارشناسی ارشد). پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.
• یاحقی، محمدجعفر. (1375). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. تهران: انتشارات سروش.
• یاحقی، محمدجعفر. (1386). فرهنگ اساطیر و داستان‎ واره‌ها در ادبیات فارسی. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
• یوسفی، علی و هاشمی، محمدرضا و صدیق اورعی، غلامرضا و بستان، زهرا. (1391). تحلیل محتوای هویت ایرانی در داستان سیاوش شاهنامه فردوسی. فصلنامه مطالعات ملی، 1(13)، 1-26.

• Branzi, A. (2008). Capire il Design. milana: Giunti Scala.
• Fog, K. Budtz, C. Munch, P. & Blanchette, S. (2010). Storytelling Branding in Practice. (pp. 15-27). Springer Berlin: Heidelberg.
• Margolis, M. (2009). Believe Me: Why Your Vision, Brand, and Leadership Need a Bigger Story. New York: Get Storied Press.
• Qing, W., Hong, P. & Xianfeng, A. (2018). Enlightenment of Miao Cultural Art to Modern Design. 4th International Conference on Social Science and Higher Education (ICSSHE). Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR), (181),755-756.
• Skjerven, A. (2015). Vernacular Traditions in Norwegian Jewelry Design. Past, Present, Future. Retrieved November 25, 1998. From: //www. FORMakademisk.org.