%0 Journal Article %T بررسی واژه‌شناختی و تبارشناختی «بز» در زبان‌های هند و اروپایی و ردیابی آن در نگاره‌های مرتبط با آب و درخت زندگی %J هنر و تمدن شرق %I پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر %Z 2345-6612 %A قناطیر, شهاب الدین %D 2023 %\ 03/21/2023 %V 11 %N 39 %P 33-38 %! بررسی واژه‌شناختی و تبارشناختی «بز» در زبان‌های هند و اروپایی و ردیابی آن در نگاره‌های مرتبط با آب و درخت زندگی %K تبارشناسی %K اسطوره %K بز %K آب %K درخت زندگی %R 10.22034/jaco.2023.366758.1272 %X بز از حیوانات بسیار تأثیرگذار در فرهنگ و تمدن بشری بوده که در نقاط مختلف جهان ویژگی‌های خاص و متفاوتی را به او نسبت ‌داده‌اند. این حیوان در نقوش ایران باستان به وفور ظاهر شده که نماد «هوشمندی، سیاس‌بودن، محافظ زمین و درخت زندگی و در ارتباط با آب، ماه و زنانگی» است. این مقاله با تأکید بر نقش و نگارة بز و پیوند او با دوگانة آب-درخت زندگی به معرفی و تحلیل اسطورة بز در ایران و جهان از طریق زبان‌شناسی به ریشه‌ها و تبارشناسی اسطوره پرداخته‌ و واژه‌های šahāz در لری به معنی«بز پیشتاز گله»، ožka در لیتوانیایی «بز»، այծ در ارمنی «بز» را بررسی و در نقوش مذکور ردیابی کرده ‌است. این پژوهش چگونگی روند ایجاد نشانة بز به عنوان نماد آب و نگهبان درخت زندگی را پیگیری می‌کند و روش آن تحلیلی با تکیه‌بر زبان‌شناسی بوده و به ارتباط ریشة واژة بز در اسطوره‌های جهان پرداخته و حضور پرتکرار این حیوان را در نقوش هنری بررسی کرده ‌است. نتیجه آن است که ایجاد نشانه‌های اسطوره‌ای نزد بشر به دال‌هایی بسیار ساده و غیرانتزاعی بازمی‌گردد و در مورد بز شامل مفاهیمی از جمله «جست و خیز، جنگیدن، بوییدن، جوییدن» می‌شود.  %U http://www.jaco-sj.com/article_169094_7d6547fec355cbc712db85dacbdc6fe0.pdf