2024-03-29T06:30:54Z
http://www.jaco-sj.com/?_action=export&rf=summon&issue=774
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1392
1
2
مطالبات شرقشناسان از جستجو در شرق
شهره
جوادی
به دلیل نقش محوری مفهوم شرق در موضوع مجله در هر شماره سخنی ویژه به بازخوانی نظریههای مربوط به آن میپردازد.
2014
02
20
4
5
http://www.jaco-sj.com/article_4821_68170cb11a054e612565ed12ec2e1232.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1392
1
2
باورهای هندی از توحید تا شرک
شهره
جوادی
فرهنگ دینی سرزمین هند در دسترس مردم نبود و متون دینی فلسفی و عمیق در اختیار طبقه "خواص و روحانیون" بود؛ از اینرو دین عوام با مجموعهای از اشعار، افسانهها و مناجاتهای عارفانه و گاه نامفهوم طی سالیان دراز به نام وید (بید) یعنی دانش هندی گردآوری شد. این مجموعه به عنوان قدیمیترین کتاب مذهبی مدون عالم شناخته شده که مادر ادیان هندی است؛ اکثر پژوهشگران از آن به عنوان دین یاد نمیکنند و آن را فرهنگ و آیین زندگی میشمارند. دین، آیین و باورهای رایج در سرزمین هند با ماجراهایی افسانهوار، مبهم و شگفتانگیز در میان خواص حضور داشته است. آنچه از ظاهر آیینهای هندویی برمیآید شرک، بتپرستی و خرافهگرایی است اما حقیقت آن چنین نیست. پیشینه آیین هندو و مکاتب و فرقههای منشعب از آن بیانگر یکتاپرستی و اعتقاد به وحدانیت خالق است. چنانکه آریاییان هندوایرانی همواره یکتاپرست بوده و جلوههای گوناگون طبیعت را در قالب خدایان ستایش میکردند؛ آنها هرگز بتپرست نبوده و در عین باورهای کثرتگرا، به توحید معتقد بودند. تلقی دینهای سامی1 از توحید با هندوئیسم به عنوان دینی تکوینی متفاوت است. پژوهشهای میدانی نگارنده در سرزمین هندوان و گفتگو با متفکران آن حاکی از آن است امروز آیینهای رایج در هندوئیسم صورت تحریفیافتهای از باور توحیدی است که در منشأ خود چنانکه در اوپانیشادها آمده به یگانگی آفریدگار معتقد بوده است. اما مانند سایر ادیان توحیدی ابراهیمی که ضمن اعتقاد به یگانگی خالق، در سایر مشخصات و تفسیرهای خود از هستی تفاوتهایی با یکدیگر دارند، میتوان هندوئیسم را نیز گونهای باور اولیه به یگانگی خداوند و معتقد به توحید خالق دانست که به دلایل تاریخی دچار تحریفهایی شده که به شکل امروزی درآمده و با حقیقت باور توحیدی آن فاصلهای زیاد پیدا کرده است.
توحید
شرک
هندوئیسم
عرفان
تمثیل
2014
02
20
6
11
http://www.jaco-sj.com/article_4822_93ae44dc082af75243b775755d578c64.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1392
1
2
ساختار شکل در ابنیه آیینی اسلام
احسان
دیزانی
سرچشمههای ساختار شکل در ابنیه آیینی متنوع است که ریشه در فرهنگ، جغرافیا، اقلیم، معماری بومی و... دارد. با ثبات ساختار شکل این ابنیه در هر آیین، تکرار آن جزو لاینفکی از آن شده و به نمادی از آیین تبدیل میشود. به دیگر سخن شکل در ابنیه آیینی به عنوان امری مقدس قلمداد میشود. با چنین پشتوانهای، ساختار شکل دیگر وابسته به جغرافیا، اقلیم، بوم و... نبوده و به صورت تحمیلی تداوم پیدا میکند. هریک از ادیان هندو، بودایی و مسیحی فارغ از جغرافیای قرارگیری دارای ساختار شکلی مشابه در بناهای مذهبی هستند. درحالیکه ابنیه آیینی اسلامی دارای ساختار شکلی متنوعند. از این رو مفهوم تقدس شکل در معماری آیینی اسلام جایگاهی ندارد.
هدف از این تحقیق، کشف ریشههای وجود تنوع ساختار شکل در ابنیه آیینی اسلام است. روش تحقیق، مطالعه موردی و استنتاج از ویژگیهای نمونههای مساجد در جغرافیای مختلفاند؛ مسجد جامع اصفهان از فلات ایران، مسجد جامع شاهجهان از شبه قاره هند و مسجد جامع شیان از چین انتخاب شدهاند. تنوع بومی و جغرافیایی اماکن ذکرشده امری بدیهی است؛ از این رو هدف این مقاله کشف ویژگیهایی در اثبات الگوگیری ساختار شکل مساجد از عوامل بومی و جغرافیایی است. با بررسی ساختار شکل در نمونههای مذکور در زمینههای ساماندهی فضا، فنآوری ساخت، تزئینات، رنگ و ساختمایه مشخص شد که این ویژگیهای شکلی برگرفته از بوم همان جغرافیاست. در نتیجه عامل بوم در هر جغرافیا تأثیر مستقیم بر ساختار شکلِ ابنیه آیینی اسلام داشته است.
ساختار شکل
ابنیه آیینی
تقدس
اسلام
مساجد
2014
02
20
12
17
http://www.jaco-sj.com/article_4823_8addd3e97370b81e76a97dfa082cccff.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1392
1
2
الگوی رنگ در معابد و مساجد هند
محمدصالح
شکوهی بیدهندی،
مریم
طالبی بیدهندی
عاطفه
سریری
رنگ، عنصر شاخص و کلیدی در فرهنگ و آیین هندویی است. مردم هند در زندگی روزمره از پوشش ظاهری تا لوازم و مبلمان خانگی، اثاثیه شهری، تزئینات مختلف در آرایش سر و صورت، دست و پا، رنگآمیزی و استفاده از گلهای رنگارنگ طبیعی و مجسمهها و نقاشیهای رنگین بر در و دیوار خانهها، نماهای شهری، وسایل نقلیه (چون دوچرخه، موتور، ریگشا، تاکسی و اتوبوس)، فضاهای داخلی و خارجی ساختمان معابد و همچنین معابد کوچک خصوصی حتی در شکاف درختان از رنگ استفاده میکنند. رنگهای سفید، قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی و سیاه به صورت نمادین با زندگی آیینی – مذهبی آنان که به فرهنگ تبدیل شده عجین است. زندگی سنتی- مذهبی که رنگ در آن جایگاه ویژهای دارد چنان در سرزمین پهناور هند و جمعیت عظیم آن ریشه گسترده که بر جامعه مدرن امروزی و اقشار تحصیلکرده و روشنفکران نیز تأثیر گذاشته است. بعضی از رنگها منسوب به خدایان است و برخی دیگر که در رنگآمیزی معابد به کار رفته ابتدا ریشه در طبیعت داشته و به تدریج و بر اثر تکرار به نماد تبدیل شده و به عنوان رنگهای مقدس جاویدان شدهاند. ریشهیابی این رنگها و تأثیرپذیری از اقلیم و آیین در معبد و مسجد نشان میدهد که در تفکر مذهبی- آیینی هندوان برخی از رنگها به خدایان نسبت داده شده که گاه اینها منشأ طبیعی دارند. آیین هندو با توجه به نمادگرایی ویژة خود، برای بسیاری از رنگها ارزشهای نمادین قائل است که حضور این رنگها در معابد و بعضاً تأثیر آن در مساجد هند آشکار است. رنگ در مساجد و معابد اولیه بیشتر تابع رنگ طبیعی مصالح بومی و اقلیمی است؛ اما به تدریج معابد با رنگهای نمادین تزئین میشود. برخی از این رنگها از جمله سفید، سبز، آبی و گاه صورتی در مساجد نیز به چشم میخورند.
رنگ
معبد
مسجد
اقلیم
آیین
هند
2014
02
20
18
25
http://www.jaco-sj.com/article_4824_b17fd873c2abf859cf963e8d62bce60f.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1392
1
2
تأثیر زمینه بر آرایههای تزئینی در ابنیۀ مذهبی هند نمونۀ موردی : آرایۀ تزئینی به شکل گاو
زهره
شیرازی
زمینۀ خاص هر تمدن کهن، از جنبههای کالبدی تا فرهنگ و تاریخش، آن را از تمدنهای دیگر متمایز میسازد. زمینه و مکان مخصوص به سرزمین هند، پایۀ این تمدن متفاوت است و آثار آن در ابنیۀ تاریخیاش دیده میشود. به طور قطع مهمترین بناهایی که در هند باقی مانده مانند دیگر تمدنهای بزرگ، بناهای مذهبی است. اقلیم غالب گرم و مرطوب کشور هند، به عنوان یک وجه از زمینه، امکانات نسبتاً فراوانی را در اختیار مردمان این سرزمین قرار داده است. زمینۀ طبیعی حاصلخیز و سرسبز هند، بخشش زیادی برای مردمانش داشته که یکی از مهمترین عوامل در خیالپردازی زیاد و بازداشتن آنها از مبارزه و تلاش سرسختانه برای ادامۀ زندگی به شمار میرود. بستر طبیعی برای شکلگیری و رشد زمینۀ اجتماعی و فرهنگی مردم، متعادل بوده و وابستگی شدید نوع زندگی آنها به زمینه، حتی در این دوران نیز دیده میشود. حال پرسش اینجاست : زمینه و بستر چه تأثیری بر خلق نقوش و آرایههای تزئینی بناهای مقدس، به عنوان مهمترین نمونه برای معرفی تمدن خاص این سرزمین، داشته است؟ آرایههای تزئینی و نقوشی که با توجه به مشاهدات میدانی در بناهای مقدس چند شهر مختلف هند مربوط به دورههای تاریخی مختلف دیده شد، در نگاه اول نمود خارجی آن معمولاً تکراری و مشابه به نظر میرسد. گاو از اشکالی است که در بناهای مذهبی به صورت نقاشی یا مجسمه و نقشبرجسته بسیار دیده میشود و به همان نسبت در منظر زندۀ امروز شهرها نیز حضور دارد. با ریز شدن در این آرایه متوجه میشویم صرفاً جنبۀ تزئین ندارد و جلوههای گوناگون آن معنی خاص دارد که در هر نقطه از هند نیز با توجه به زمینۀ اجتماعی- فرهنگی و مذهبی، تفسیر و میزان تقدس آن متفاوت میشود. این مقاله با فرض تأثیر زمینه و بستر در به وجود آوردن آرایههای ترئینی در بناهای مذهبی هند و نقش اساسی عناصر طبیعی به صورت نمادی از قدرت بالاتر و تکرار آنها به شکل اصلی، تلاش دارد تا از طریق مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانهای به این نتیجه احتمالی برسد حیوانات، گیاهان و عناصر طبیعی زیادی در زمینه و بستر وجود دارد که عیناً در نقوش و تزئینات بناهای مقدس ادیان مختلف هند، البته با تعاریف مختلف، تکرار میشود. این تکرار در طول زمان تأییدی بر مقدس بودنشان است که به طور حتم برگرفته از زمینه و بستری است که شکلدهندۀ تمدن خاص این سرزمین است.
هند
مذهب
زمینه
بنای مقدس
آرایۀ تزئینی
نقش گاو مقدس
2014
02
20
26
33
http://www.jaco-sj.com/article_4825_225e62758a4770ccb80e5e7796e3e784.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1392
1
2
رمز بقای پوشش زنان هند
شهرزاد
خادمی
یکی از نمادهای منظر شهرهای هندوستان پوشش زنان این کشور است. شواهد امروز حاکی از آن است علیرغم گذشت دورههای تاریخی و سلطه انگلستان بر این کشور و نیز ورود مدرنیسم به آن نوع پوشش زنان غالباًً دستخوش تغییر نشده است. این مسئله سبب هویتبخشی به منظر شهرهای هندوستان و نیز حفاظت از منظر فرهنگی این کشور شده است. پوشاک و صنعت نساجی سابقهای دیرینه در هند دارد. صنعت نساجی در هند بسیار درآمدزاست و اقدامات مدیریتی زیادی برای حفظ آن انجام شده است. علیرغم وجود فروشگاههایی با برندهای جهانی، همچنان شاهد کاربرد پوشاک هندی هستیم و غالب زنان همچنان از این پوشش استفاده میکنند. در این راستا اقدامات مدیریتی، اقتصادی و فرهنگی کمکرسان بوده است؛ حمایت از صنعت داخلی، وضع قوانین گمرکی برای ورود کالاهای خارجی، تبلیغات، صادرات پوشاک به خارج از مرزهای کشور و خلاقیت در چاپ و دوخت لباس در کنار سیاستهای دولتی هند به پیشرفت و تبدیل لباس هندی به عنوان گزینهای منتخب از سوی زنان این کشور تأثیر بسزایی داشته است. این پژوهش براساس مشاهدات نگارنده از منظر شهرهای هند و نیز مطالعات کتابخانهای تنظیم شده است.
صنعت نساجی
پوشاک
زنان
منظر فرهنگی
هند
2014
02
20
34
39
http://www.jaco-sj.com/article_4826_2eda7afca87aa0b3c31e0bededf547d3.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1392
1
2
مکان در رویکردهای اخیر سینمایی هند
سارا
ردایی
منظر، مفهوم پیچیدهای است که همواره در هنر و نگاه سینمایی مرکز توجه و بروز جلوههای هنرمندانه بوده است. از سینمای کلاسیک تا سینمای مدرن، نقشمایههای معماری و شهری جذابیتهای گوناگونی برای سینماکاران داشته است. سینمای کلاسیک هند بیشتر زندگینگارانه بوده و فیلمساز از شهر و مکان، با به تصویرکشیدن واقعیت عینی و قابل فهم، صرفاً شاهدی بر رویدادها و واقعیت شهری داشته و کوشش زیادی برای هنرنمایی در ارایه تصاویر شهری نداشته است. این سینما هنوز هم در جریان است. اما در روند مدرن شدن و تأثیرپذیری از تحولات جهانی، رویکردهای دیگری نیز در این سینما شکلگرفت. در دوره مدرن، سینمای هند تا جایی پیش میرود که نهتنها به شهر و مکان بیتفاوت نیست، بلکه مقیاس مکانی فیلم گستردهتر شده و تنوع مییابد و شهر جزو اصلی ساختار داستان میشود. در این رویکردها بخش عمده لوکیشنها در فضای خارجی برداشت شده و خصوصیات مکانی فیلم از جمله جغرافیای آن اهمیت پیدا میکند به طوری که اگر حذف شود، فیلم ناقص و نامفهوم میشود. فیلم در این رویکردها با داشتن تعلق به مکان شهری خاص و نگاه مفهومی به عناصر پیرامونی واقعی یا رویایی تصویرسازی میشود. از این رو سینمای امروز هند به لحاظ تفسیر مکانی دارای رویکرد ثابتی نیست و بهطور کلی در حال گذار از سینمای کلیشهای به دوره مدرن است.
این پژوهش تحقیقی بنیادی و روش آن کیفی_تفسیری است. اطلاعات مورد نیاز در این نوشتار از طریق مشاهدات میدانی و همچنین مطالعه اسناد کتابخانهای و فیلمهای معتبر جمعآوری شدهاند. با مسلم دانستن رابطه ماهوی بین سینما و شهر و ایجاد ارتباط دراماتیک با فضای شهری در سینما، نتایج بررسی نحوه مکانپردازی در سینمای هند میتواند راهگشای ایجاد زمینههای لازم برای درک منظر معاصر و تحول منظرین باشد.
هند
سینمای کلاسیک
سینمای آرمانگرا
سینمای غربگرا
سینمای واقعگرا
منظر شهری
2014
02
20
40
50
http://www.jaco-sj.com/article_4827_498f675910a0a193cedfd184054e1ffe.pdf