2024-03-28T13:54:21Z
http://www.jaco-sj.com/?_action=export&rf=summon&issue=17970
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1400
9
32
معرفی و تحلیل نمادین در نقوش پتۀ کرمان
عاطفه
گروسی
شهره
جوادی
چکیدهپتهدوزی از هنرهای تزیینی-کاربردی است که از گذشتههای دور، نزد زنان زرتشتی کرمان رایج بوده و هنری خاص و پرطرفدار محسوب میشده است. امروزه نیز پته را در تزیین انواع وسایل دکوراتیو و کاربردی میتوان مشاهده کرد و دلیلی بر همهگیری این هنر نزد مردم شده است. در پژوهش پیش رو تلاش شد با شناسایی نقوش و نمادشناسی آنها به معرفی، رمزگشایی و رفع ابهامات موجود در زمینة نقشهای اصیل و جدید پتة کرمان پرداخته شود. تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و به جهت کیفیت توصیفی-تحلیلی است. جمعآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانهای (اسنادی) و میدانی (گفتوگوی حضوری با کارشناسان، شامل افراد: دوزنده، رفوگر و فروشندة پته) انجام پذیرفت که از نظر جامعة آماری 21 نقش از نقوش پته در قالب جدول مورد تحلیل قرارگرفتند. در تقسیمبندی نقوش پته، سه دستة اصلی و هرکدام شامل تقسیمبندیهای کوچکتر را میتوان نام برد:1. گیاهی 2. هندسی و انتزاعی 3. پرندگان. برخی از نقشها مانند سرو درگذشته متداول بودهاند، اما برخی نیز مانند خفاشی در دوران معاصر مورد استفاده قرارگرفتهاند. نقوش نامبرده غالباً نمادین هستند (درخت سرو نماد جاودانگی، ترنج نماد حرکت به سمت کمال آغازین) اما برخی از نقشها صرفاً برگرفته از طبیعت و گاه ذهنی و یا تاکنون شناخته نشدهاند (از جمله: گل شکوفه و رز که برای پرکردن فضای زمینه کاربرد دارند). هنرهای دستی در هر دوره بازنمایی اعتقادات، سلایق، افکار و فرهنگ حاکم بر آن دوره است که با بررسی هنر و فرهنگ میتوان به ویژگیهای خاص هرکدام در ادوار مختلف پیبرد. بر این اساس هنر پتهدوزی کرمان به جهت قدمت، اصیلترین هنر این خطه محسوب میشود و نقش و نگارههای آن، بازتاب فرهنگ کهن زرتشتی است.
پته
زرتشتی
نقوش گیاهی
نقوش هندسی
نقوش پرندگان
2021
06
22
5
16
http://www.jaco-sj.com/article_130248_ab05a948568b8a58e7bd552b51a9ce40.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1400
9
32
نقش کاربرد حروف و خوشنویسی در هنر عمومی (مقایسۀ سه نمونه هنر عمومی حروف محور ایرانی با سه نمونه غیر ایرانی در دهۀ اخیر)
مهسا
دواچی
این پژوهش در نظر دارد تأثیر خط و خوشنویسی در برقراری ارتباط میان مخاطب و اثر را در بستر هنر عمومی بررسی کند. ایجاد ارتباط میان اثر هنری و مخاطب، از مهمترین مباحث هنر پستمدرن است که در هنرهای عمومی بیش از دیگر هنرها دستیافتنی است. بر این اساس نوع ارتباط حاصل از کاربرد حروف در هنر عمومی متفاوت است.زیرا حروف به عنوان عنصری بصری، نقش فرهنگی در تاریخ دارند. جهت مقایسة تأثیرکاربرد حروف و خط در هنر عمومی، سه نمونه اثر ایرانی و سه نمونه اثر خارجی حروفمحور مقایسه شده است. این پژوهش روش توصیفی را در زیرمجموعة نوع پژوهشهای کیفی مدنظر قرار داده است.اهمیت پژوهش تبیین اهمیت فرهنگی و هویت حروف و خط در هنرهای جدید و پستمدرن ایران و نیز اهمیت آن در برقراری ارتباط با مخاطب در هنرهای عمومی (Public Art) است.در این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سؤال هستیم که کاربرد خط و خوشنویسی در آثار هنر عمومی، از طریق تقویت چه شاخصههایی میتواند به ارتباط مؤثر اثر و مخاطب منجر شود؟جهت پاسخگویی به این سؤال، این فرضیه مطرح میشود که کاربرد خط و حروف در هنرهای عمومی، علاوه بر کارکرد ارتباطی آن در انتقال مفهوم، چنانچه متناسب با پیشینة هویتی مخاطبان خود به کار رود، میتواند به برقراری ارتباط بهتر اثر و مخاطب منجر شود.در نمونههای بررسی شده دو اثر از «آل سید» و «پرویز تناولی» به عنوان آثار موفق در حوزة هنر عمومی تشخیص داده شدند. میزان درهمتنیدگی این آثار با بستر شهر و ارتباط حروف با بستر فرهنگی مخاطب از عوامل تأثیرگذار در موفقیت آثار حروفمحور عمومی تشخیص داده شد.براساس یافتههای پژوهش خصوصیات هنر عمومی در ارتباط با مخاطب که به نسبت سایر هنرهای پستمدرن میتواند ارتباط بیشتری با مخاطب برقرار کند، عبارتند از: نمایش در فضای عمومی، در دسترسبودن مخاطب عام، تحت تأثیر قراردادن تودة مردم، دعوت به مشارکت مخاطب، ایجاد حس شعف و شادمانی، زیباسازی فضای شهری، انتقال بهتر پیام و پایداری اطلاعات. علاوه بر موارد ذکر شده، در هنرهای عمومی که از خط و خوشنویسی به عنوان عامل بصری اصلی اثر بهره میبرند، چنانچه تناسب زبان و خط با فرهنگ و هویت مخاطبین در نظر گرفته شود، مهمترین وجه هنر عمومی در ارتباط با مخاطب در اینگونه آثار تحقق خواهد یافت و میتوان نسبت به برقراری تعامل مؤثرتر مخاطب و اثر اطمینان بیشتری یافت.
هنر پستمدرن
هنر عمومی
حروفمحوری
خوشنویسی
هنر معاصر
2021
06
22
17
28
http://www.jaco-sj.com/article_132147_ff3b7b4ba38ed759ade5c50aa1d6cde6.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1400
9
32
بررسی تطبیقی نحوۀ انعکاس اندیشۀ شاعر و طراح بر معماری باغ مزار (نمونههای موردی: باغ آرامگاه حافظ و سعدی)
زهرا
یارمحمودی
فاطمه
نیکنهاد
باغ مزار یا باغ آرامگاه، طراحی یک نماد و نشان یادبود است که نمایانکنندة عقاید، دیدگاهها و باور فرد آرمیده در آن است. بنابراین باتوجه به اینکه آیندگان از این مکان دیدن میکنند، بهتر است که جاودان و پایدار باشد. همانطور که در پژوهشهای گوناگون مطرح شده، راز جاودانگی یک اثر، داشتن ارتباط آن با تماشاگر و بهرهبردار است. تبعیت از الگوهای فرهنگی و اقلیمی و تناسب با شرایط منطقه و جامعه از ضروریات آن است؛ از همین رو انعطافپذیری، تناسب با زمانه و انتقال معنا از الزامات طراحی فضاها و بناهای یادمانی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و با رویکرد پدیدارشناسانه به تفسیر معیارهای مؤثر در انعکاس اندیشة شاعر و طراح بر آرامگاه و در ثبت و انتقال هویت فرهنگی-مکانی شهر پرداخته است. در این راستا دو نمونه موردی آرامگاه در شیراز به عنوان شهری با چندین بنای آرامگاهی انتخاب شده و روش جمعآوری اطلاعات، به صورت کتابخانهای و میدانی همراه با مستندنگاری مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفته است. با توجه به نتایج حاصله و سنجش قیاسی نمونهها براساس معماری ایرانی، فرهنگ و محیط زندگی (شیراز) بر اندیشة شاعر و طراح در معماری باغ آرامگاهها تأثیر گذاشته است. اصول معماری ایرانی مورد توجه در آرامستان شامل موارد ذیل میشود: ترکیب معماری سنتی و مدرن، تقارن، مقیاس انسانی، تزیینات، نماد، مصالح و اصول باغسازی معماری ایرانی که در نهایت باعث خلق معماری متناسب با فرهنگ منطقه شده است.
باغ آرامگاه
آندره گدار
محسن فروغی
حافظیه
سعدیه
شیراز
2021
06
22
29
44
http://www.jaco-sj.com/article_132857_8b18e31c152e08016566ce5daddad0bc.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1400
9
32
پژوهشی در معناشناسی و ویژگیهای بازنمود اساطیر مصر باستان در بازی رایانهای: «کیش یک قاتل:ریشهها»
پوریا
طهماسبی
مهیار
اسدی
امروزه سازندگان بازیهای رایانهای به بازنمایی رخدادهای گوناگون و موضوعات متنوعی میپردازند. بازسازی تمدنهای باستانی و استفاده از ظرفیتهای تاریخی و اساطیری از جمله موضوعاتی است که در بسیاری از بازیها مورد توجه قرارگرفته است. اساطیر، از اصلیترین عناصر سازندۀ فرهنگی هر تمدن به شمار میروند. شناخت فرهنگ اساطیری هر تمدن منجر به آشنایی هرچه بیشتر با نگرش پیشینیان در باب پدیدههای هستی خواهد شد. زبان آثار اساطیری زبانی نمادین است. همانطور که مقولۀ نماد و نمادشناسی در بسیاری از شاخههای علوم انسانی همواره بازتاب داشته و مورد بحث و تأکید قرار گرفته است؛ با توجه به ظرفیتهای بازیهای رایانهای در بازتاب نمادها و اساطیر، این مقوله میتواند در این رسانة نوین هنری نیز مورد توجه و بازشناسی قرار گیرد. یکی از بازیهای رایانهای موفقی که به بازسازی واقعگرایانۀ تمدنهای باستانی پرداخته، بازی «کیش یک قاتل: ریشهها» است. این بازی با بازسازی تمدن کهن و عظیم مصر باستان، واکنشهای مثبت بسیاری دریافت کرد. یکی از جنبههایی که در این بازی مورد بازسازی قرار گرفته، توجه به خدایان، اساطیر، نقوش و نمادها است. پژوهش حاضر برای اولین بار در کشور به بررسی و نمادشناسی عناصر نمادین و اسطورهای تمدن مصر بر مبنای تصاویری برگرفته از جریان این بازی رایانهای با روشی توصیفی-تحلیلی میپردازد. هدف این پژوهش بررسی نمادشناسانۀ عناصر اساطیری در یک بازی رایانهای موفق در سطح بینالمللی و واکاوی شیوههای مختلف بهکاررفته در این بازی جهت بازتاب این ظرفیتهای تمدنی و اساطیری است. در نهایت از فروش و استقبال از این بازی در سطح دنیا میتوان نتیجه گرفت زمینههای اساطیری و نمادهای فرهنگی قابلیت گستردهای جهت استفاده در بازیهای رایانهای دارند و با تحلیل عناصر عناوین موفق بینالمللی میتوان اقدام به تولید بازیهای رایانهای بومی براساس ظرفیتهای اساطیری و تمدنی غنی موجود در تمدن ایرانی-اسلامی کرد.
بازی رایانهای
اساطیر
نماد
مصر باستان
شبیهسازی
کیش یک قاتل:ریشهها
2021
06
22
45
56
http://www.jaco-sj.com/article_132856_81186704ef1ad997c8fc28b4a1aba7ef.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1400
9
32
بررسی آیین مهرپرستی در فرهنگ قوم بختیاری
امین
احمدی بیرگانی
یکی از پراهمیتترین مسائل در زمینة نگهداشتن ارزشهای بومی یک منطقه، یافتن نشانههایی است که از گذشته باقی مانده است. آیینهای بختیاری بهعنوان میراث ناملموس مردم بختیاری، از دیرباز سینه به سینه به ایشان به ارث رسیده و سرشار از مفاهیم نمادینی است که در بستر زمان از اساطیر، فرهنگ و اعتقادات آنها نشئت گرفته است. هدف از این پژوهش، شناسایی نمادهای آیین میترا به همراهی باقی نمادهای تصویری برآمده از مفهوم و داستانهای مهری در فرهنگ قوم بختیاری، بر مبنای مطالعة تطبیقی و با استناد به مدارک و پژوهشهای اسطورهشناسی، تاریخ ادیان و ایران باستان است. آیین مهر یکی از آیینهایی است که تصاویر نمادین بهعنوان زبان بصری در انتقال مفاهیم و مبادی این آیین و پیروان آن بهکاررفته و در طول زمان گاه این تصاویر با همان معانی مستتر در آنها حفظ شده و سدههای بعدی با تغییراتی در همان شیوه و با مفهوم گستردهتر مورد استفاده قرار گرفتهاند.
نمادهای مهری
میتراییسم
میترا
آیین و رسوم
قوم بختیاری
2021
06
22
57
66
http://www.jaco-sj.com/article_132858_e878d45c433d793a8ff3d3ded3b8658b.pdf
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6612
1400
9
32
سیر تحولات خوشنویسی اسلامی در ترکیۀ معاصر
حجت
امانی
سارا
فرحمند درو
با شکلگیری جمهوری ترکیه و افزایش تبلیغات غربگرایی توسط آن، هنر خوشنویسی که در دوران عثمانی از اهمیت بالایی برخوردار بود، به ناگاه مورد بیمهری قرارگرفت و روندی که توسط هنرمندانی چون «شیخ حمدالله» آغاز شده بود، برای چند دهه متوقف شد. در دهة هشتاد میلادی با تلاش حکومت وقت، ارگانهای مذهبی و گرایشهای صوفیانه و عرفانی، این هنر مجدداً احیا شد. این پژوهش که در زمینة خوشنویسی معاصر ترکیه، به شیوة تاریخی-تحلیلی و با رجوع به آثار، زندگی و سخنان هنرمندان ترک انجام شد، نشان داد که دو رویکرد متمایز در خوشنویسی ترکیه تا کنون شکلگرفتهاست: 1-رویکردی که همچنان به شیوههای سنتی و درست نویسی خط وفادار ماند و تنها در مواد و ابزار کار تغییراتی ایجاد کرد و 2-رویکرد دیگری که در آن هنرمند با تأثیرپذیری از هنر مدرن به خوشنویسی نگاهی چون نقاشی انتزاعی در پیش گرفت و بیشتر بر حالات خوشنویسانه تأکید ورزید تا شیوههای درستنویسی. اما نکتة حائز اهمیت این مسئله است که در هر دو رویکرد شیوة آموزش استاد-شاگردی و انتقال سنتها از استاد به هنرجو سبب شده همچنان هویت سنتی و مذهبی خوشنویسی حفظ شود، به طوری که حتی در رویکرد مدرن به خط، مفاهیم عرفانی همچنان توسط هنرمندان مورد تأکید قرار گرفتهاند. به این ترتیب نهتنها رویارویی با هنر غرب از ارزشهای سنتی خوشنویسی ترکیه نکاستهاست، بلکه حضور هنرمندان ترک مقیم در کشورهای غربی، سبب شده است هنر مدرن نیز در زمینههایی از خوشنویسی اسلامی تأثیر پذیرد.
خوشنویسی ترکی
هنر عثمانی
هنر نو-سنتی
خوشنویسی مدرن
2021
06
22
67
80
http://www.jaco-sj.com/article_132354_0cf6d43967c32276a971e6f4692d263f.pdf