TY - JOUR ID - 163851 TI - تحلیل تاریخی نقاشی افغانستان از دوران ماقبل تاریخ تا آغاز اصلاحات امانی JO - هنر و تمدن شرق JA - JACO LA - fa SN - 2345-6612 AU - رفیعی راد, رضا AU - اکرمی حسن کیاده, علیرضا AD - پژوهشگر دکتری هنرهای اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران. AD - مربی،گروه نقاشی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 10 IS - 38 SP - 29 EP - 40 KW - نقاشی افغانستان KW - تاریخ نقاشی KW - نقاشی‌های غارهای بامیان KW - نگارگری DO - 10.22034/jaco.2022.367091.1273 N2 - چکیده افغانستان، کشوری در حوزة تمدنی جهان اسلام و ایران است که از نظر سیاسی و فرهنگی اهمیت خاصی دارد. متون تاریخی و نیز کاوش‌های باستانی از سال‌های زمامداری شاه امان‌الله‌خان و پس از آن در مناطق مختلف افغانستان، شواهد زیادی مبنی بر وجود نقاشی از دوران ماقبل تاریخ و نیز دوران تاریخی در اقصی نقاط افغانستان به صورت پراکنده ارائه کرده است. سؤال این است که شکل‌گیری تاریخی نقاشی افغانستان، از زمان پیشاتاریخ تا استقلال افغانستان به چه صورت تبیین و تحلیل می‌شود؟ هدف پژوهش حاضر، تبیین تاریخی سیر نقاشی افغانستان از دوران پیشاتاریخی تا زمان استقلال افغانستان است. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استخرج از متون تاریخی و بررسی مستندات باستان‌شناسی با استفاده منابع کتابخانه‌ای و آرشیوی به انجام رسیده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که آثار دوران کهن سنگی قدیم و میانه، فاقد نقوش و آثار دوران کهن سنگی جدید دارای نقاشی‌های خطی زیگزاگ هستند. در عهد برنز روی سفال‌های منقوش با شیوة طراحی هندسی و ترسیمات شامل اشکال هندسی نظیر لوزی، مربع و نیز خطوط موازی بوده و طراحی گل عشق و حیوانات نظیر بز، با رعایت تناسبات واقعی و به شیوة خطی انجام شده است. در آثار عهد نوسنگی نیز شامل طراحی‌های واقع‌گرایانه و یا سمبولیک از حیوانات، گیاهان و همچنین نقوش انتزاعی هندسی، در شیوة یونانوـ‌باختری لوح سیبل را می‌توان به عنوان یک نقش‌برجستل رنگ‌آمیزی‌شده ملاحظه کرد. در عصر کوشانیان، نقاشی‌ها بر روی عاج و شیشه با فیگورهای خلاصه‌شده و در دو مکتب گانداهارا و ماتورا نیز می‌توان نقاشی بودا و موضوع حیات او را مشاهده کرد. نقاشی‌های دیواری عهد غزنوی در کاخ‌ها و برج و باروها نیز از زیبایی‌شناسی خاص منطقه بهره می‌برد. در عهد تیموری با ظهور اساتیدی چون بهزاد، شاهد نقطة اوجی از نظر زیبایی‌شناسی فرمی و محتوا هستیم که رفته‌رفته افول کرد و نشانی از نگارگران دوران بعدی وجود ندارد. اما از زمان شاهان درانی تا اصلاحات امانی، نقاشانی چون محمد عظیم ابکم، میرحسام‌الدین، محمدرضا نقاش، محمد حیدر و علی احمد ظهور کردند که رهروان سنت‌های نقاشی افغانستان تا پیش از ورود زیبایی‌شناسی نقاشی آکادمیک غرب بودند.   UR - http://www.jaco-sj.com/article_163851.html L1 - http://www.jaco-sj.com/article_163851_a5a1abeda7604ec40c1311e61caa1d6c.pdf ER -