TY - JOUR ID - 158777 TI - تحلیل جامعه‌شناختی نمایشنامۀ «سرگذشت یک روزنامه‌نگار» در پیوند با انقلاب مشروطه JO - هنر و تمدن شرق JA - JACO LA - fa SN - 2345-6612 AU - شکوری, حامد AD - دکتری پژوهش هنر، دانشکدۀهنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 10 IS - 37 SP - 43 EP - 50 KW - نقد جامعه‌شناسانۀ نمایشنامه KW - تئاتر مشروطه KW - لوسین گلدمن KW - انقلاب مشروطه KW - سرگذشت یک روزنامه‌نگار DO - 10.22034/jaco.2022.353584.1256 N2 - نقد جامعه‌شناختیِ آثار ادبی و هنری آنها را نه حاصل دریافت‌های یک شخص بلکه فراوردة رسیدن یک گروه یا طبقة بزرگ اجتماعی به بیشینة آگاهی ممکن و کلیت یکپارچه می‌داند. نمایشنامة «سرگذشت یک روزنامه‌نگار» در روزگار انقلاب مشروطه نوشته و اجرا شده و از تئاترهای موفق آن زمان بوده است. از این رو می‌توان پی برد که این نمایشنامه در نسبت با اجتماع و زمانة خود پدید آمده و به دنبال دادن یک پاسخ معنادار به وضعیت روزگار خود است. مسئلة این پژوهش آن است که این اثر پرمخاطب چگونه به شرایط اجتماعی روزگار خود پاسخ داده و جهان‌بینی مخصوص خود را در واکنش به نظام طبقاتی دوران خود مطرح می‌سازد. این پژوهش به دنبال خوانش جامعه‌شناختی این نمایشنامه و تحلیل پاسخ‌های معنادار آن به زمان خود، یعنی انقلاب مشروطه بر پایة نظریات لوسین گلدمن است. برای رسیدن به این پاسخ‌ها از روش تحلیلی-توصیفی استفاده و کوشش شده است که با منابع کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از نظریات ساخت‌گرایی تکوینی لوسین گلدمن جنبه‌های مختلف این نمایشنامه پژوهش شود. با بررسی اجزای مختلف نمایشنامه در دو لایة توصیف و تشریح روشن شد که این نمایشنامه کلیت یکپارچه‌ای را که افراد طبقة روشنفکر یا طبقة متوسط جدید به آن دست یافته‌اند روایت می‌کند. شخصیت‌های نمایش خود نمایندگان طبقة مذکورند و در ساختارهای آگاهی خود به روزنامه می‌رسند و در این متن ساختار روزنامه کاویده می‌شود. در این بررسی روزنامه در کنار برخی از مفاهیم اصلی انقلاب مشروطه مانند آزادی قلم، مدافعة ظلم یا نهی از منکر قرار می‌گیرد. سپس کاستی‌های روزنامه و نقدهای آن هم به میان می‌آید اما سرانجام شخصیت‌های نمایشنامه در جهان‌نگری خود به‌رغم کاستی‌های روزنامه، به ویژه در جامعة ایران، نیکی‌های آن را بیشتر دانسته و روزنامه راه‌اندازی کرده و آن را توصیه می‌کنند. UR - http://www.jaco-sj.com/article_158777.html L1 - http://www.jaco-sj.com/article_158777_e79fc1897adb45c70c6d384c245203b6.pdf ER -