پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6620
6
19
2018
05
22
آیین و باورهای قوم ایزدی
6
9
FA
فریدون
آورزمانی
f.avarzamani@yahoo.com
10.22034/jaco.2018.63575
<br />قرنهاست که در سرزمین شمالی میانرودان و کوهستانهای صعبالعبور آن ناحیه، مردمانی کرد زبان با آیینی خاص زندگی میکنند، آنها پیرو مجموعهای از آیینهای باستانی ایران و میانرودان هستند که باورهای خود را چون گوهری گرانبها پنهان و پوشیده داشته و خود را «ایزدی» مینامند، پس از گسترش اسلام در ایران ارتفاعات کوهستانهای هولوان (حلوان) و سنجار را پناهگاه خود ساختند تا بتوانند کیش باستانی خود را حفظ کنند؛ آنها مردمی راستگو، دلیر و بر عهد و پیمان خود استوارند. در این مقاله به بررسی عقاید و برخی آداب و رسوم آنها با جمال اشاره شده است.<br /><br />
ایزدیها,عقاید و آدابورسوم,آیینهای باستان,کرد زبان
http://www.jaco-sj.com/article_63575.html
http://www.jaco-sj.com/article_63575_7e771f9d048f743d4eee63ee0d98010b.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6620
6
19
2018
05
22
اماکن مقدس با پیشینۀ نیایشگاهِ «مهر»
10
15
FA
شهره
جوادی
دکتری تاریخ هنر
javadi1336@gmail.com
10.22034/jaco.2018.63584
صخرهها و غارهای طبیعی، چارتاقی و اماکن غاری شکل زیرزمینی یا به اعتقاد بسیاری از نظریهپردازان و صاحبنظران مکانهایی در ارتباط با نیایش مهر (میترا) بودهاند وجود این اماکن در دل کوه و صخره یا در زیر زمین و غارها بازگشت به باورهای میترایی دارد که زاده شدن مهر از دل سنگ و صخر (یا طبق استوره ایران از نوری که از برهم خوردن دو صخره ایجاد شده (صاعقه) و سپس قربانی گاو در غار) بوده و نیایش ایزد در مکانهایی اینچنین انجام میشده است. تاکنون مردم برجا مانده که در جوار غار، کوه، چشمه و درختان مقدس انجام میشود و بسیاری از آداب ایرانیان کهن را حفظ کرده است. از این رو میتوان حضور باور و آیینی کهن را در گذر زمان شاهد بود و دگردیسی تفکر و رسوم ایرانی را در دوران اسلامی نیز پی گرفت. چنانکه امروز اغلب زیارتگاههای مسلمانان همانا نیایشگاههای دوران باستان بوده که تقدس خود را حفظ کرد، محل و مأمن مردم و تکیهگاهی برای توسل و حاجتخواهی است.
مکان مقدس,آیین و باور,غار,درخت,چشمه و چاه
http://www.jaco-sj.com/article_63584.html
http://www.jaco-sj.com/article_63584_cfc3caec6b027d03274c2c2525fd1b56.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6620
6
19
2018
05
22
صابئین مندائی : کیهان شناسی، سازه و منظر
16
21
FA
مهرداد
عربستانی
marabestani@gmail.com
10.22034/jaco.2018.63585
صابئین مندایی اعضای قوم-دینی هستند که سرزمین مادری ایشان عمدتاً در جنوب غربی ایران (خوزستان) و در کشور عراق در بینالنهرین قرار دارد. ایشان مردمانی مدرن هستند که حامل یک سنت دینی باستانی گنوستیکی و گنجینۀ مکتوبی از متون دینی هستد که مبنای هویت متمایز فرهنگی ایشان است. سنت دینی مندایی مبتنی بر یک کیهانشناسی دو قطبی بر اساس تقابل آسمان و زمین، و نور و ظلمت بنا شده است که این ساختار متناسباً در مناسک مندائی، حلال و حرام های دینی، و نیز سازههای آیینی و چشمانداز عبادتگاههای ایشان متبلور میشود. اعمال دینی مندائی نوعی دینورزی مناسکگرای آموزهای با تأکید بر مضمون پاکی منسکی است. این مناسک آموزهای به ایشان اجازه میدهد تا رمزهای دینی متراکمی را از خلال نسلها انتقال داده و هویت مندائی را تولید و بازتولید کنند. در عین حال وسواس دینورزی مندائی با مضمون پاکی به طور نمادین اشتغال ذهنی مندائیان با حفظ تمامیت گروهی و انسجام مرزهای مورد تهدید قومی را نشان میدهد. در این نشست، علاوه بر آشنایی کلی با این مردم، به طور ویژه ساختار سازههای دینی و چشم انداز محل اجرای مناسک مندائی به مثابه بازنمودی از جهانبینی مندائی مورد بررسی قرار میگیرد.
صابئین مندائی,سازه,منظر,کیهانشناسی
http://www.jaco-sj.com/article_63585.html
http://www.jaco-sj.com/article_63585_4b23b9a8e0505f0d7d51ca09e4b0fcc4.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6620
6
19
2018
05
22
نشانههای مهر در نقوش قالی ایران
22
29
FA
نازیلا
دریایی
بنیاد دانشنامه نگاری ایران
n_daryaie@yahoo.com
10.22034/jaco.2018.63586
امروزه محققینِ علاقمندی، نشانهها و ردپاهایی از کیش مهر را با گذشت چند هزارۀ از آن در میان بازماندههایی از دنبالة فرهنگ و تمدن ایرانی جستجو میکنند. علاوه بر اسناد مکتوب و تاریخدار که به یقین دلالتی بس متقن بر استنباطها و نتیجهگیریهاست، عناصر و بقایایی به صورت غیر مستقیم نشانهای از ماندگاری مهر باقی گذاردهاند. نقش زبان خاموشی که میتوانسته مُهر مِهر را بر پیشانی تاریخ ایران حک کرده باشد؛ زبان الگوییِ پیدا و نهانی است که در حوزههای متفاوت علم برای رمزگشایی آن، بازخوردهای متفاوتی وجود دارد.<br />در این مجال سعی بر آن است تا رد آیین مهر و عناصر وابسته به آن را در ایران از طریق نقش در فرش دنبال کنیم. بدیهی است که برای بررسی مطلبی بدین پایه شگفت و قدیمی توجیحات محکمی نیاز است. ایران با گستردگی و تنوع فراوان قومی، باورها، رسوم و آیینهای گوناگونی را در خود جای داده. پس مورد احترام قرار داشتن مهر نزد قومیتهای مختلف در زمانهای قدیم، اهمیت مهرورزی در نقاط مختلف ایران را نشان میدهد. با اینکه آیین مهر در ایران فراگیر شده لیکن رد آن در گذرگاه خطة شمالغرب به جنوب غرب ایران بارزتر است. در عین حال نقوش فرش این رگه را در حوزة شمال شرق تا جنوب شرقی ایران نیز به تصویر کشیدند. اسناد تاریخی بازمانده از قدمت زمانی مهر در هزارة دوم پیش از میلاد میگویند. بیشترین دوام این آیین تا پایان دوران امپراطوریهای ایران باستان با اوج در اولین سلسله بوده هرچند مظاهر آن تا به امروز حتی در بیخبری از ریشهها نزد عوام بر جای مانده است. یک راه پیدا کردن ریشههای تصویری مهر در قالی ایرانی، پیدا کردن تبار قومیتهاست که به شناخت باورهای آنان میانجامد. چون نقش میتواند باورها را در خود جمع آورد. باید در نظر داشت که نقش به آسانی قابلیت جابجایی و انتقال دارد. مطالعات کتابخانهای و تجارب میدانی برای توصیف این ارتباط به کار گرفته شدند تا نقوش مرتبط شناخته و معرفی شوند
مهر در نقش قالی,زبان الگویی,قومیتهای ایرانی,باوره
http://www.jaco-sj.com/article_63586.html
http://www.jaco-sj.com/article_63586_b4ae82598b719912f2c046775e1e53cf.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6620
6
19
2018
05
22
مطالعه تطبیقی اساتیر ایران و ارمنستان با تکیه بر ایزد «مهر»
30
37
FA
علی
نیکویی
پژوهشکده نظر
ali.nikoei1981@gmail.com
10.22034/jaco.2018.63583
ایران و ارمنستان دارای روابط تاریخی، سیاسی و فرهنگی بسیار گسترده در گذر هزارههای تاریخی بودهاند، ارمنستان از دوران حاکمیت مادها تحت نفوذ شاهنشاهی ایران قرار گرفت؛ و این آغاز اثرگذاری در عرصۀ سیاست و هم در عرصۀ فرهنگ و باورهای دینی بود. تأثیر ایرانیان بر ارامنه از لحاظ دینی تا زمان مسیحی شدن ارمنستان در میانۀ قرن سوم میلادی به دست "گریگوری روشنگر1" برقرار بود، با توجّه به همنژادی ارامنه و ایرانیان و نزدیکی جغرافیایی دو سرزمین به یکدیگر چنین به نظر میآید که این دو قوم در زمینههای گوناگون از جمله ادیان و باورها تأثیرات متقابل بر هم داشتهاند، با این نگاه در پژوهش حاضر به بررسی جایگاه ایزد "مهر" در باورهای کهن ارامنی و ایرانی پرداخته شده و تا تأثیرات تفکّر مهرپرستی در ایران را بر گرایش به ایزد مهر در ارمنستان پیش از مسیحیت بررسی میکند.
مهر,میترا,ایران,ارمنستان,باورهایدینی
http://www.jaco-sj.com/article_63583.html
http://www.jaco-sj.com/article_63583_8477373bd54358101a6c7d56615fbd1f.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
هنر و تمدن شرق
2345-6612
2345-6620
6
19
2018
05
22
حضور نمادهای باستانی ایران (نمادهای مهری-میترایی) در فرهنگ و هنر غرب و تداوم آن در دوران اسلامی و مسیحی
38
49
FA
مینا
جلالیان
minajalalian5633@yahoo.com
10.22034/jaco.2018.63582
از ویژگیهای هنر ایران در دوران باستان، توجّه به زیبایی، استیلیزه و ساده و هندسی شدن نقوش، پیوند نزدیک به زندگی، پیوستگی انواع هنرها باهم، و سبک تزیینی آن بوده است. هنر تزیینی ایران در نهایت وضوح و شدّت تأثیر بوده، چنانکه میتوان آن را «هنر نقش مطلق» خواند، یعنی هنری که میتواند مانند موسیقی و معماری تلقی شود و فارغ از زمان و مکان و محتوا تأثیرگذار باشد. دوران ساسانی، دورۀ اوج هنر باستانی ایران بود. کشورگشاییها، روابط تجاری و سیاسی، رواج آیین مهرپرستی در خارج از مرزهای ایران و تا اروپا، همه سبب اشاعه و گسترش هنر ایران و تأثیر بر کشورهای دیگر شدند. به کارگیری هنرمندان ایرانی توسط اعراب بعد از ظهور اسلام و گسترش این دین در سرزمینهای بسیار، عامل دیگری در بردن هنر ایرانی به آن مناطق شد. اشکال و نمادهای هنر باستانی ایران گاهاً دین و آیینهای دیگر ادغام شد، یا به وام گرفته شد و انطباق یافت، یا تغییر مصداق داده و یا مورد تقلید قرار گرفتند.
تزیین,نماد,مهر پرستی,تداوم نمادها
http://www.jaco-sj.com/article_63582.html
http://www.jaco-sj.com/article_63582_030e9d330af4ce874b2aab7aa946e8db.pdf