ORIGINAL_ARTICLE
در جست و جوی معنای شرق
http://www.jaco-sj.com/article_5676_5c02bdbb7c70d78d9754f02575eadaf8.pdf
2014-06-01
4
4
شهره
جوادی
shohrehjavadi@gmail.com
1
سردبیر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی مفاهیم باغ ایرانی در دو سرزمین ایران و هند
باغ ایرانی را میتوان یکی از بزرگترین دستاوردهای فرهنگ و تمدن ایرانی به شمار آورد که در طول سالیان متمادی نمایندة نوع نگاه انسان ایرانی به جهان پیرامون بوده و بخشی از هستیشناسی او را شکل داده است." باغ ایرانی محصول اصیل تعامل ذهن و زندگی ایرانیان در محیط طبیعی آنان است" (منصوری، 1384). ادراک انسان ایرانی از باغ، ادراک او از طبیعت و حاوی سلیقة زیباییشناسانه وی نسبت به عناصر این جهان و مفاهیم آنهاست.
تعاملات فرهنگی و سیاسی حاکم بر جوامع بشری باعث شده است این محصول بیبدیل از قرنها پیش مورد توجه حاکمان، هنرمندان و اهل ذوق در دیگر تمدنها قرار گیرد. از اینرو میتوان سطوح مختلفی از تأثیرات این شیوه از باغسازی را در هنر باغسازی و منظرهپردازی اقوام و تمدنهای مختلف جهان شاهد بود.
"با مناقشات فرزندان تیمور، حکومت تیموریان در ایران دچار زوال شد، اما نوادگان تیمور و فرزندانش1، دولتى جدید در هندوستان تشکیل دادند که اروپاییان آن را مغول کبیر نامیدند" (انصاری، 1389). تیمور و جانشینان او علاقة زیادی به باغ ایرانی داشتند و وجود باغهای سمرقند گواهی بر این مدعاست. لذا پس از تسلط گورکانیان بر شبه قاره هند، باغ ایرانی به عنوان محصولی کامل همراه با حاکمان جدید وارد سرزمین هندوستان شد. حال با پذیرش این امر که باغ، پدیدهای آمیخته از طبیعت و فرهنگ است، این مسئله مطرح میشود که وجود تفاوتهای اساسی میان میزبان جدید و پیشین در مؤلفههایی همچون جهانبینی، فرهنگ، هنر و بهخصوص اقلیم، باعث ایجاد تغییراتی در مفهوم باغ ایرانی شده و اصولاً میزبان جدید، ادراک متفاوتی نسبت به کل باغ ایرانی و اجزا و عناصر آن داشته است.
سفر پژوهشی به هندوستان فرصتی را فراهم آورد تا پژوهشگران در مواجهه بیواسطه و برداشتهای میدانی خود، وجوه مختلف باغ ایرانی ساختهشده در زمینه متفاوت هند را مورد بررسی قرار داده و دامنه تغییرات بهوجودآمده در مفاهیم و شکل باغ را در مقایسهای تطبیقی با نمونههای داخلی مورد ارزیابی قرار دهند. بر این اساس مصادیقی از باغهای ایرانی موجود در هند و عناصر سازندة آنها در یک رشته پژوهشهای موازی و جداگانه مورد بررسی قرار گرفت تا در نتیجة آنها، تفکر و ادراک جدید از باغ مورد شناسایی قرار گیرد.
نتایج بهدستآمده میدانی از پژوهشهای اولیه باعث شکلگیری یک فرضیه کلی شد که براساس آن نگرش کلی به باغ ایرانی در هند، آن را نه یک منظرهپردازی طبیعتگرایانه، بلکه یک فضاسازی معمارانه تلقی میکند که زمینة نامنظم هند را نظم میبخشد و ساماندهی میکند. در ادامه و پس از تکمیل پژوهشها که با استناد به منابع مکتوب همراه شده است، نتایج حاصله تحت یک نگاه واحد مورد تحلیل و بررسی قرار میگیرد تا ابعاد روشنتری از "تغییر مفاهیم باغ ایرانی در زمینه هندوستان" به دست آید.
http://www.jaco-sj.com/article_5677_1ccaf22b623943e17f3850577f7da68b.pdf
2014-06-01
5
7
مهرداد
سلطانی
1
استادیار گروه معماری دانشگاه زنجان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سلطه ابنیه بر طبیعت در ساختار باغ مقبره های هند
باغ یکی از شاخصترین فضاهای منظرین است که نحوه ارتباط طبیعت و محیط مصنوع درآن میتواند تعریفکننده نظام فضایی و ساختاری منظر شود. بستر هند با توجه به ویژگیهای خاص طبیعی- اقلیمی و کثرت کمنظیر آیینی- اعتقادی که در جامعه انسانی آن وجود دارد، تأثیرات قابل ملاحظهای بر نظام و ساختار باغسازی ایرانی که در دوره اسلامی وارد این کشور شده، گذارده است. مطالعه و طبقهبندی بخشی از این تأثیرات که به بیان نحوه تعامل طبیعت و قسمتهای مصنوع باغمقبرههای هندی با تأکید بر ابنیه آن میپردازد، هدف اصلی نگارش این مقاله بوده است.
باغ ایرانی محلی است برای حضور غالب طبیعت و نمود این حضور در فضای باغ، ادراک حداکثری عناصر طبیعی منظر است. در صورتی که در باغسازی هندی، که مقتبس از سبک باغسازی ایرانی- اسلامی و متأثر از بستر هند است، هندسه حاکم بر ابنیه بر کل فضای باغ و محوطه طبیعی آن تسلط پیدا میکند و امتداد محوربندی و دید بصری ابنیه اصلی باغ را در تمام محوطه به خوبی میتوان دریافت کرد؛ به بیان دیگر در باغ هندی به بنا و قسمت مصنوع بیش از طبیعت پرداخته شده است. افزایش قابلملاحظه مساحت و حجم بنای مقبره نسبت به باغ پیرامونی در قیاس با نمونههای ایرانی، بالابردن ارتفاع بنا به صورت مصنوعی با ایجاد صفه مرتفع، تأکید بر المانهای عمودی همچون قوسهای بلند و منارهها در معماری بنا و داشتن حصار کارشده و مزین به طاقنما از جمله دلایلی است که در اثبات فرضیه ارائه میشوند. باغسازی هندی برخلاف نمونه ایرانی آن، منتج از یک رویکرد انسانمحور و ساختگراست که سازندگان آن به دنبال نمایش مفهومی انسانساخت از باغ در مقابل نگرش طبیعتگرایانه به آن هستند که چرایی این بحث و ریشههای آن در موضوع نوشتار حاضر نمیگنجد.
http://www.jaco-sj.com/article_5678_5c1ac3276b5f16559056e2a16673d675.pdf
2014-06-01
8
13
باغمقبرههای گورکانی
بنای مقابر
جوهره منظر
سلطه بر طبیعت
زمینهگرایی
مریم
اکبریان
1
کارشناس ارشد معماری منظر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
زیباییشناسی باغهای ایرانی هند
باغ ایرانی در دوره گورکانیان که به دلایل و شرایط خاص سیاسی، تبادل فرهنگی ایران و هندوستان رو به فزونی نهاد، به همراه دیگر محصولات فرهنگی و هنری با سفر به کشور هندوستان دچار تحولاتی شد. این تغییرات را میتوان در سه دسته مورد بررسی قرار داد : شرایط سیاسی و اجتماعی متفاوت، موقعیت جغرافیایی خاص و بستر فرهنگی و تمدنی هند.
این پژوهش یکی از عوامل این تغییرات یعنی تأثیر «ذوق و سلیقه» مردمان هند بر باغسازی ایرانی را بررسی میکند. این نوشتار به روش تحلیلی- تفسیری و مطالعات کتابخانهای و مشاهدات میدانی به تشریح ذوق هندی تحت عنوان «تزئینگرایی» میپردازد و اینکه این امر چگونه در تطور باغ ایرانی در هند مؤثر افتاده است. بدینترتیب ابتدا واژه ذوق هندی و تزئینگرا بودن آن بیان میشود، آنگاه به نمونههایی از بروز ذوق هندی در باغ ایرانی اشاره میشود. این دگرگونیها را میتوان در چهار زمینه مشاهده کرد: نخست تقسیمبندیهای ریزتر و تزئینی در پلان باغ؛ دوم آراستن طرح کاشت باغ با گیاهان تزئینی و متنوع؛ سوم جزئیات محوطهسازی و چهارم استفاده زینتی از عناصر طبیعی مانند آب و درخت. پژوهش انجام شده نشاندهنده این اثرگذاری بر صورت باغ در وجوه مختلف و عدم تغییر ساختاری و اساسی در اصول بنیادی آن است. ذوق هندی به عنوان عاملی فرهنگی در لایههای بیرونی ساختار باغ تزئیناتی را وارد و منظر باغ ایرانی را از منظری حماسی خارج میکند.
http://www.jaco-sj.com/article_5679_27771ba46dc9e9c9fd7af1d8f6229e66.pdf
2014-06-01
14
23
زیباییشناسی
ذوق هندی
باغ ایرانی
تزئینگرایی
باغ ایرانی هند
محمد
جمشیدیان
mohammmad3@yahoo.com
1
کارشناس ارشد معماری منظر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقش سطوح سخت در منظرهپردازی باغمزارهای ایرانی هند
به سطوحی که از عناصر سخت طبیعی و مصنوع چون سنگ، آجر و خاک غیر زراعی ایجاد شده است، «منظر سخت» گفته میشود. در الگوی باغ ایرانی سطوح سخت و نرم به شکلی مشخص از یکدیگر تفکیک شده و در عرصههای متمایز قابل رؤیت است. اگرچه باغهای ساختهشده در دوره سلاطین گورکانی هندوستان به لحاظ الگوی طراحی، عناصر و ارکان از شیوهی باغسازی ایرانی تبعیت کردهاند و میتوان آنها را گونهای از باغهای ایرانی نام نهاد، اما دارای تفاوتهایی با نمونههای اصلی هستند که برخی از این تفاوتها را میتوان با حضور در فضای باغ درک کرد. تفاوت منظر سخت یکی از این اتفاقات است.
در باغهای هندی با الگوی ایرانی، سطوح سخت و کفسازی در مقایسه با نمونه ایرانی آن از گستردگی بیشتری برخوردار بوده و منظرهپردازی باغ را به نحو بارز و قابل ادراک تحت تأثیر خود قرار داده است. این پژوهش در تلاش است با بررسی عناصر و ویژگیهای طراحی محیط باغ و بررسی نمونههای هندی تفاوت کیفیت منظر سخت را به چالش بکشد. بر این اساس مشخص میشود گستردگی سطوح سخت و نظم هندسی آنها براساس خطوط راست و زوایای متعامد با نبود پوشش گیاهی متراکم، باعثشده باغ هندی منتظمتر از باغ ایرانی ادراک شود و منظر سخت آن جلوهای مضاعف پیدا کند. در جهت اثبات این امر عناصر منظر سخت و کیفیتهای حاصل از شیوه بکار گیری آنها در طراحی باغ هندی مورد مطالعه میگیرند تا تأثیر بصری و ادراکی تغییر تناسب میان منظر سخت و نرم باغ در نظر بیننده مشخص شود.
http://www.jaco-sj.com/article_5680_74949fc9f68480bca278861d543a83cf.pdf
2014-06-01
24
31
منظر سخت
باغ ایرانی
هند
کفسازی
منظرهپردازی
لیلا
رضاپور
1
پژوهشگر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مفهوم نظرگاه در مقایسه باغهای ایران و هند
نظرگاه به عنوان یکی از مهمترین عناصر باغ ایرانی؛ آن بخش از باغ است که میتوان در نقطهای بالاتر از سطح باغ، بر آن نظر انداخت. این عنصر در باغهای ایران و هند، بسیار متفاوت جلوه میکند. این عنصر در باغ ایرانی گزینش نقطهای برای نگاه به منظر باغ است. در این مورد، نگاه ناظر تماماً معطوف به منظر باغ است و با عناصر زیباساز آن گره میخورد. در باغ هندی جهت دید نظرگاه چندان مطرح نیست و هدف دیدهای متفاوت در عرصههای مختلف باغ و نشان دادن نظام هندسی سامان یافته بر روی بستر آن است. این پژوهش میکوشد به منظور یافتن دلایل تفاوتهای مذکور، مفهوم نظرگاه از دو بعد محتوا و کالبد را در نمونههای هندی، مورد مطالعه قرار دهد و نتیجه آن را با نمونههای ایرانی مقایسه کند.
با توجه به این پژوهش، نظرگاه در باغهای هندی برخلاف نمونه ایرانی، نه به منظور ادراک منظر گزیده و طراحیشده خیابان اصلی باغ، بلکه برای تسلط همهجانبه بر سطوح مختلف آن طراحی شده است. در واقع درک متفاوتی که از منظرهپردازی باغ هندی پدید میآید، مفهوم نظرگاه را دگرگون ساخته است. این امر حتی کالبد نظرگاه را تحت تأثیر قرار داده و شکلی متفاوت از باغ ایرانی پیدا کرده است.
http://www.jaco-sj.com/article_5681_6b0d2f1d1eeeb90abc04b780daef9f2f.pdf
2014-06-01
32
39
نظرگاه
باغ ایرانی
باغ هندی
مفهوم
منظر
شروین
گودرزیان
1
کارشناس ارشد معماری منظر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه حضور و نمایش آب در باغهای ایران و هند
باغ ایرانی در تاریخ هنر باغسازی جهان با سبک و هویت خاص خود شناخته میشود؛ که در برابر هجومهای سیاسی پایدار مانده و تبدیل به سنت شده است. این در حالی است که باغسازی در هند به میزان زیادی از سنت باغسازی ایرانی متأثر شده، اما به علت تأثیرات پسزمینههای مغولی، بستر و اقلیم هند تفاوتهایی با نمونه ایرانی داشته و هویتی هندی یافته است. در این میان اهمیت بررسی جایگاه آب به عنوان مطبوعترین خصوصیت مشترک باغ ایرانی، جهت شناخت شیوه باغسازی هندی انکارناپذیر است.
این مقاله بر آن است اثبات کند مفهوم آب در باغ ایرانی با ورود به هند و تأثیرپذیری از عوامل متعدد، تغییر یافته است؛ به گونهای که برخلاف باغهای ایرانی که عنصر آب به منظور فضاسازی و منظرهپردازی بوده و نمادی از پاکی، پویایی و حرکت است (عنصر نمادین)، در باغهای هندی از آب بیشتر به عنوان عنصری برای تزئین فضا استفاده شده است (عنصر تزئینی).
با بررسیهای صورتگرفته مشخص میشود حضور آب در باغهای هندی، حضوری ظریف در جویهایی با تزئینات بسیار زیاد است که موجب میشود بستر حضور آب حتی از خودِ آب هم مهمتر جلوه کند.
http://www.jaco-sj.com/article_5682_9b7b047e6f21fd019b63ab83159b5ffe.pdf
2014-06-01
40
47
نمایش آب
باغ ایرانی
باغ هندی
عنصر نمادین
عنصر تزئینی
آرزو
شیردست
1
کارشناس ارشد معماری منظر
AUTHOR
عطیه
فراهانی فرد
2
کارشناس ارشد معماری منظر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
زیباییشناسی الگوی باغ در نگارگری و باغسازی هند (با تأکید بر دورة گورکانی)
الگوی باغ، مفهوم ذهنی مشترک بین هنرمند «باغساز» و«نگارگر» است که در طول تاریخ تحت تأثیر جهان بینی سرزمینهای مختلف بر نمودهای عینی متنوعی دلالت دارد. باغساز و نگارگر ایرانی به واسطة جهانبینی مشترک ایرانی اسلامی موجود در سرزمین و به دنبال درک مشترک از الگوی باغ، بر نمودار عناصر مشترکی از مفهوم باغ اتفاق نظر دارند. باغسازی و نگارگری از زمره هنرهای تجسمی هستند که با حکومت گورکانیان بر هند از ایران به این سرزمین وارد شده اند.
جهان بینی و درک مشترک بین نگارگر و باغساز ایرانی، باعث شده نگارنده به دنبال پاسخ این پرسشها باشد که الگوی باغ در هند توسط نگارگر و باغساز چگونه در آثار نمودار شده است؟ و ازآنجا که باغسازی و نگارگری در هند الگوی ایرانی اسلامی دارند آیا این الگو همچنان در طول تاریخ باغسازی و نگارگری هندی دوام داشته است؟ این مقاله به کمک مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانه ای به مقایسه تطبیقی نمونههایی از هنر باغسازی و نگارگری هندی با تأکید بر باغ مقبره و نگارههای سبک گورکانی میپردازد.
الگوی باغ در باغسازی و به دنبال آن نگارگری هندی تحت تأثیر جهانبینی گورکانی و ویژگیهای سرزمین هند از دلالت های معنایی الگوی اولیه خود فاصله گرفته و هویتی مستقل را در قالب زیباییشناسی تسلط گرا به وجود آورده است. عظمت گرایی بنای داخل باغ، پوشش گیاهی پیرایششده در فضای داخلی باغ و حضور آب به عنوان آرایهای تزئینی ویژگی هایی است که نمودار عینی الگوی باغ در نگارگری و باغسازی هندی را تشکیل میدهد.
http://www.jaco-sj.com/article_5683_8ba19d82a9f67c06644a6dd59db214f2.pdf
2014-06-01
48
55
هند
دوره گورکانی
باغ مقبره
نگارگری
زیباییشناسی تسلط گرا
پدیده
عادلوند
padideh_adelvand@yahoo.com
1
عضو هیئت علمی مرکز پژوهشی نظر پژوهشگر دکتری پژوهش هنر، دانشگاه الزهرا
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
چهارباغی از جنس دیگر
http://www.jaco-sj.com/article_5684_dbeac6f9e290a5c428edbe0c24d5fded.pdf
2014-06-01
56
57
کیوان
خلیجی
1
کارشناس ارشد طراحی شهری
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
الگوی مشترک هنر باغسازی لعل قلعه، پاسارگاد و هزارجریب
http://www.jaco-sj.com/article_5685_751db8dfb58cc995fc2d366378b06318.pdf
2014-06-01
58
59
فرنوش
مخلص
1
کارشناس ارشد معماری منظر
AUTHOR
آرمان
میناتور سجادی
2
کارشناس ارشد معماری منظر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
باغ مزار، نماد مقبره کلاسیک اسلامی هند
http://www.jaco-sj.com/article_5686_15e1c4927f31c7821136a935febaffc2.pdf
2014-06-01
60
60
رضا
کسروی
1
کارشناس ارشد معماری
AUTHOR