ORIGINAL_ARTICLE
تفسیر مقام باغ در شعر سعدی
«باغ» در فرهنگ و زندگی ایرانی مفهومی بنیادی است؛ ولی امروز به سبب انحطاطی که در سیر تحولات آن به موازات گسترش سلطه جویانه علوم عینی نگر و تسخیر مرجعیت اعتبار توسط آنان رخ داده، دچار سطحی نگری شده و تعابیری چون «فضای سبز» و «محیط زیست» در حرفه های طراحی متداول است. باغ، مفهومی مرتبط با درک و آگاهی انسان از نخستین لایه های آفرینش خود و جهان است به گونه ای که در سیر تحولات فرهنگ فارسی، معنایِ یک «مقام» را بی واسطه تداعی می کرده است. حتی امروز، استفاده از ترکیبی چون «باغ کتاب» و یا «باغ موسیقی» بهمنظور اشاره به دارای درخت بودن یا فضای سبز داشتنِ مجموعه نیست؛ بلکه بار معنایی آن حاکی از این است که باغ نوعی مقام برای «بزرگ و عالی» نشان دادن مجموعه است.شناخت این «مقام» و عناصر، محیط و روابطی که به سبب تعامل انسان با عالم (طبیعت گزیده) باعث فهمیدن این کیفیت عینی- ذهنی شده، برای رشته های کل نگری چون معماری منظر پژوهشی ضروری است و می تواند به احیا «باغ ایرانی» به جای «فضای سبز» یاری رساند. یکی از منابع ارزشمند و اصیلِ شناختِ مفهومِ باغ بهعنوان یک هنر، سایر هنرهای فرهنگ فارسی -که شعر یکی از برجسته ترین نمودهای غنی آن است- می باشد؛ چراکه هنرها در سطوح معنایی اشتراک های فراوانی دارند و دراینبین زبان فارسی مهمترین عامل حفظِ هویت و انسجام ایرانیان در سیر تحولات تاریخ بوده است. در همین راستا، این مقاله کوششی برای تفسیر هرمنوتیکی مقام باغ در اشعار سعدی بهعنوان یکی از قله های منظومه شعر فارسی که هم از جهت «توجه به واقعیت های اجتماعی» و هم از جهت «توجه به غزلیات عاشقانه و صور جمال» شهره است، می باشد. بنابراین پرسش مقاله این است که استفاده از واژه باغ نزد سعدی بیشتر برای توصیفِ صرفِ عینیتِ طبیعت و ظاهر است و یا برای بیانِ اندیشه ها از آن استفاده می شود؟ در اشعار او برای بیان چه اندیشه یا وصف چه حالی بیشتر از واژه باغ استفادهشده است؟ و به کدام عناصرِ باغ برای پرداختن به صحنه سازی و فهم معنایی، بیشتر توجه نموده است؟
http://www.jaco-sj.com/article_42618_3f4a811dbd72f06df36b89f2d15d5c86.pdf
2016-09-22
3
12
مقام باغ
مفهوم باغ
شعر سعدی
نظریه معماری منظر
احمدعلی
فرزین
1
دکتری معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
AUTHOR
امیر
هاشمی زادگان
2
پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نسبت نشان فرهنگی و سوزن دوزی بلوچ
یکی از راههای شناسایی ویژگیهای فرهنگی هر قومی مطالعه پوشاک آنهاست. پوشاک سنتی در هر جامعهای میتواند نشان دهنده هویت و فرهنگ آنان باشد. پوشاک سنتی بلوچ به دلیل کاربرد فراوانش ارزشمندترین سرمایه فرهنگی آنها است و بعد بصری هویت اجتماعی و فرهنگی این قوم را نشان میدهد. مهمترین مشخصه پوشاک بلوچ، سوزندوزی آن است که بر لباسهای زنانه دوخته میشود. نقوش هندسی این هنر ارزشهای نمادین فرهنگ و هویت پیشین عشایری این قوم را نشان میدهد. در میان هیچ قوم عشایری دیگری در ایران این گونه نقوش هندسی بر پوشاک تبلور نیافته است. از طرف دیگر در سالهای اخیر تعیین نشان فرهنگی شهرها و اقوام مختلف که بتواند به صورتی موجز در راستای اهداف توسعهای، معرف کلیت فرهنگ منطقه باشد مورد توجه قرار گرفته است. تعیین این نماد فرهنگی به پایداری و حفظ هویت قوم مزبور کمک کرده و به شناسایی و شهرت فرهنگ مورد نظر منجر خواهد شد. کاربرد فراوان سوزندوزی بلوچ بر پوشاک میتواند به عنوان مهمترین نشانه هویتی و فرهنگی قوم بلوچ تعیین شود. هدف این مقاله بررسی تأثیر فرهنگ و هویت عشایری بر تزئینات پوشاک زنانه بلوچ و بیان دلایل تناسب این هنر با نشان فرهنگی آن است. فرضیه این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کیفی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانهای و میدانی مورد ارزیابی و اثبات قرار گرفته است. در نتیجه این مطالعات مشخص شد که سوزندوزی میتواند نماینده نشان و هویت بصری فرهنگ بلوچ باشد.
http://www.jaco-sj.com/article_42619_7ffddba4b194cb1e710b409ec3b06b2f.pdf
2016-09-22
13
22
نشان فرهنگی
سوزندوزی
بلوچ
هویت
پوشاک
گلناز
کشاورز
golkeshavarz@gmail.com
1
پژوهشگر دکتری پژوهش هنر، پژوهشکده نظر
LEAD_AUTHOR
شهره
جوادی
shohrehjavadi@gmail.com
2
دکتری تاریخ هنر، دانشگاه تهران، پژوهشکده نظر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
موسیقی خیابانی، از گذشته تاکنون؛ جایگاه موسیقی خیابانی در منظر شهر تهران
شهر، تنها مجموعهای از کالبدهای مصنوع نیست. شهر، به معنای صحیحتر، منظری است متشکل از عناصری متعدد که به واسطه ادراک شهروندان از آنها شکل میگیرد. در واقع مفهوم منظر شهری بدان معناست که موجودیت و هویت شهر تنها با عناصر عینی تعریف نشده و ذهنیت نیز نقش موثری در آن ایفا میکند؛ به گونهای که نمیتوان آن را جدا از عینیات دید. بخشی از ذهنیتهای انسان نیز به واسطه رویدادهای سیال در شهر شکل می گیرد. موسیقی خیابانی، هنری شهری و رویدادی سیال است که به دلیل ارتباط بی واسطه و مستقیم با مخاطب، ذهنیت های قوی و عمیقی را برای او رقم می زند و چهره شهر را تغییر می دهد.این هنر شهری از قرون اولیه میلادی در غرب وجود داشته و در ایران نیز از دوران پیش از اسلام حیات خود را آغاز کرده است. بنابراین، موسیقی خیابانی، هنری غربی و وارداتی نیست و از دیرباز در فرهنگ شرقی و ایرانی- اسلامی جایگاهی ویژه داشته است. به علاوه، نکته مهم درباره این هنر آن است که در هر دوره با صورتی متناسب با همان دوره در شهر ظاهر شده و به فراخور نیاز جامعه و ذائقه مخاطبان تغییر کرده است. چنان که مراسم آیینی، ملی و فرهنگی در ایران و خصوصاً تهران، با نوای موسیقی در ذهنیت شهروندان ماندگار شده است. موسیقی خیابانی در تهران معاصر نیز پس از گذر از دوره ها و پذیرفتن صورت ها و نام های متعدد، اکنون به دو صورت آیینی- تاریخی و موسیقی نوین و تخصصی در شهر اجرا می شود. در واقع این هنر، طی دهه های اخیر با محدودیت ها و ممنوعیت های بسیاری همراه بوده اما هنرمندان این عرصه همچنان به حیات خود ادامه دادند و طی دو دهه گذشته، به پررنگ و تخصصی شدن این هنر در شهر کمک کردند.از این رو مقاله حاضر به بررسی و معرفی موسیقی خیابانی به شکل مدرن و امروزی خود در تهران معاصر، در بازه زمانی پس از انقلاب تا به امروز، می پردازد.
http://www.jaco-sj.com/article_42620_66178b56d0ec93d66abe824d4bd3109d.pdf
2016-09-22
23
32
موسیقی خیابانی
هنر شهری
تهران معاصر
منظر شهری
فرهنگ ایرانی- اسلامی
آناهیتا
مدرک
1
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
LEAD_AUTHOR
پریچهر
اصل فلاح
parichehr.fallah70@gmail.com
2
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
AUTHOR
مونا
مسچی
mona.meschi@gmail.com
3
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران، پژوهشکده نظر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل اثرات انطباق لبههای شهری با عوارض طبیعی ساحلی در شهرهای هند
یکی از عناصر پنجگانه معرفی شده برای سیمای شهر، لبهها است. لبهها عناصری خطی هستند که عموماً واجد کارکردی برونگرا بوده و مرز میان دو بخش را مشخص میکنند. این عناصر ممکن است بهصورت مصنوع ایجاد شده و یا منطبق بر عوارض طبیعی باشد. مقاله حاضر به تحلیل کارکردهای ویژه لبههای شهری منطبق بر عوارض طبیعی ساحلی میپردازد و به این موضوع توجه دارد که لبههای شهری طبیعی که درنتیجه انطباق لبه شهری و عوارض طبیعی حاصل میشوند، علاوه بر تأثیری که در سیمای شهر دارند به لحاظ کاربردی نیز میتوانند بهعنوان یک فضای جمعی در شهر عمل کنند. سؤال این است که انطباق لبههای شهری با عناصر طبیعی نظیر رودخانه، دریاچه و یا ساحل دریا، چه آثاری میتواند در پی داشته باشد؟قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهرهای هندوستان است. بنابراین، بهمنظور پاسخ به این سؤال، سه نمونه موردی در کشور هند بررسی شد. رود گنگ در شهر بنارس، لبه دریاچه پوشکار و لبه ساحل بمبئی، سه نمونه مطالعاتی هستند که در آنها، لبهای شهری بر روی عناصر طبیعی ساحلی منطبق شدهاند. بررسی این سه نمونه نشان میدهد که چگونه ایجاد کاربریهای تجاری، ایجاد فضاهای آیینی، شکلگیری فضاهای جمعی و حضور شهروندان و تعاملات اجتماعی ایشان در کنار لبههای طبیعی، میتواند بهعنوان آثار و نتایج انطباق لبههای شهری و عوارض طبیعی به حساب آید.
http://www.jaco-sj.com/article_42622_a3969089131a2ef5d90eb873f08be314.pdf
2016-09-22
33
41
لبه
شهر
تعاملات اجتماعی
هند
بنارس
بمبئی
پوشکار
زهرا
عسکرزاده
1
کارشناس معماری، دانشگاه شهید رجایی
LEAD_AUTHOR
محمد صالح
شکوهی بیدهندی
2
دکتری شهرسازی، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ساختار کوشک در باغ های خراسان؛ الگویی برای سکونت دائم
باغ ایرانی به عنوان یکی از مظاهر باغسازی جهان در عین داشتن الگویی مشخص، دارای تنوع بسیاری در اجزای خود است. این تنوع با سادگی فرم و الگوی باغ ایرانی، سبب بروز مفاهیم پیچیده و عملکردهای متفاوتی در انواع باغ های ایرانی شده است. این تنوع به حدی است که در باغ های موجود در اقلیم های مختلف، شاهد بروز اشکال مختلفی از کوشک ها، استفاده از آب و فضاهای پشتیبان سکونت در باغ هستیم. عموماً سکونت در باغ ها جهت تفرج و استراحت بوده و به همین دلیل این سکونت، موقتی تلقی می شده است. این امر سبب شکل گیری نوع خاصی از معماری برای کوشک ها شده که بیشتر بر جنبه های دید و منظر مطلوب تاکید داشته است و مواردی که برای سکونت دائم در یک منطقه موردنیاز است در آن ها تعبیه نمی شده است.تبلور باغ ایرانی در مناطق مختلف سرزمین ایران به تناسب شرایط مکان دارای تفاوت هایی است. باغ های خراسان جنوبی به ویژه شهر بیرجند علیرغم شباهت های ساختاری با سایر باغ های ایرانی در اجزا متفاوت بوده و دارای هویت مستقل خود است. این باغ ها با اینکه در اقلیمی مشابه با باغ های کویری ایران قرار دارد اما به سبب نوع سکونت و شیوه استفاده حاکمان از آنها تفاوت هایی با الگوهای سکونت موقت ایران دارد. از جمله این تفاوت ها می توان به نوع استقرار کوشک یا عمارت در باغ و شیوه سکونت در آن اشاره کرد.در این مقاله با استفاده از روش تاریخی – تحلیلی، باغ های بیرجند مورد بررسی قرار گرفته و به وسیله ابزارهایی مانند منابع کتابخانه ای و مشاهده میدانی، تفاوت در نوع سکونت در باغ های بیرجند تحلیل شده است.بررسی باغ های بیرجند نشان می دهد که احداث عمارت های وسیع در جهت شرقی- غربی به منظور سکونت دائم از ویژگی های غالب در سنت باغسازی این منطقه است. نوشتار حاضر به بررسی وجوه تمایز بخش سکونتی باغ های بیرجند پرداخته و سعی می کند الگوی باغسازی این منطقه را به عنوان یک گونه متفاوت از باغسازی ایرانی شناسایی و تبیین کند.
http://www.jaco-sj.com/article_42623_00b786f6871b1747e119002113f8f517.pdf
2016-09-22
42
51
باغ
بیرجند
سکونت دائم
باغ ایرانی
محمدرضا
مهربانی گلزار
1
دکتری معماری گرایش منظر، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
AUTHOR
مهدی
فاطمی
fatemi@arc.ikiu.ac.ir
2
دکتری معماری، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
چیستی منظر گردشگری شهری
شهرها تصویر تفکر، نوع زندگی و تحولات فرهنگی و تاریخی ساکنان خود هستند که بعد از تحولات انقلاب صنعتی عموماً به مراکز گردشگر فرصت، تبدیل شده و پس از مدت کوتاهی نیز به دلیل زمینه های موجود در آن ها اصلی ترین مقصد گردشگران نام گرفته اند. منظر شهری، شناخت مفهوم شهر نزد شهروندانی است که در طول تاریخ در آن محیط زیسته اند و با کالبدهای طبیعی و مصنوع محیط ارتباطی معنایی تولید کرده اند که در تداوم حیات معقول آن ها نقش اساسی دارد. موضوع اصلی منظر شهری قرائت تفسیر صحیح و درنهایت بازتولید کیفیت هایی است که ارزشهای قدیم و جدید شهر را به هم پیوند می زند و موجب حفظ رابطه طبیعی انسان با محیط شهری خود می شود و فضایی قابل زیست فراهم می آورد.منظر گردشگری می تواند به عنوان جزئی از منظرشهری، حوزه نوینی در ادبیات مطالعات شهر باشد که از ادراک کالبد شهر فاصله گرفته و به برقراری ارتباط عاطفی بین شهر و دیدارکننده، تثبیت ذهنی منظر شهر و ایجاد رابطه عینی، ورود کند و درعین حال میل به زندگی ساکنان شهر به محل سکونت خود را نیز افزایش دهد. ترسیم خط ارتباطی متناسب بین نمادهای شهری با درنظر داشتن کیفیت ادراک دیدارکنندگان و آسایش ساکنان می تواند در ذهن مخاطب تصویری ماندگار برجای بگذارد و ارتباط عینی و ذهنی بین گردشگران و شهر را ایجاد نماید که می توان آن را منظر گردشگری شهری نامید. این مقاله تلاش دارد تا ضمن واکاوی چیستی منظر گردشگری شهری، اهمیت ترسیم منظر گردشگری را از حوزه منظر شهری و فرهنگی با درنظرداشتن کیفیت تجربه دیدارکنندگان و لزوم آسایش ساکنان تبیین کند. در این پژوهش؛ تهران به عنوان مورد مطالعاتی انتخاب شده و روش تحقیق مبتنی بر کشف، شهود، توصیف و تحلیل است.
http://www.jaco-sj.com/article_42630_495d1158c8037ce27ccdb0310415c338.pdf
2016-09-22
52
59
منظر شهری
منظرگردشگری
منظر فرهنگی
تهران
پروانه
پرچکانی
1
دکتری مدیریت گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ ایران
LEAD_AUTHOR